قرار نبود فقط به پول فکر نمایند - مجله پریها

به گزارش خبرنگاران، این اقامتگاه های بومی قرار بود زندگی ایرانی را به جریان اندازند و محلی برای عرضه خوراک های سنتی و صنایع دستی ایرانی باشند و به توانمندی جامعه محلی و جلوگیری از مهاجرت آن ها یاری نمایند، اما حالا اوضاع در برخی از آن ها تغییر نموده است. پیشکسوتان بومگردی اعتراف نموده اند که خیلی ها فقط با انگیزه پول، این کسب و کار را راه انداخته اند، درحالی که تعریف این اقامتگاه ها ورای یک بیزنس رایج اقتصادی بوده است.

شمار این خانه ها رو فزونی رفته، جمعیت بومگردی در برخی روستاها و شهرها بیشتر از ظرفیت مسافران و حتی ساکنان آن شده است. در روستایی مثل مصر در شرق استان اصفهان، در زمانی چون تعطیلات نوروز تقریبا تمام خانه های روستا به بومگردی تبدیل می شوند، چه آن هایی که مجوز گرفته اند و چه آن هایی که نان گندم را فقط در دست دیگران دیده اند و بدون مجوز به تقلید از آن برآمده اند. در شهری مثل کاشان نیز بومگردی ها به هتل ها شبیه شده اند، حتی استاندارد پذیرایی در آن ها که قرار بوده گوشه ای از زندگی و مهمان نوازی خانواده ایرانی را واقعیت ببخشد، از بین رفته و پذیرایی از مهمان در آن ها به مهمانسرا یا هتل شباهت پیدا نموده است. کیفیت خدمات در برخی از این اقامتگاه ها پس از یک دوره کاریِ منظم و منضبط، معمولا افت می نماید و در بعضی از آن ها هم نظافت شاخص چندان قابل اعتنایی نیست.

بعضی از این اقامتگاه ها در شهرهای پرگردشگری همچون شیراز، درهایشان را فقط و فقط به روی خارجی ها باز می نمایند، مگر آن که از مشتری خارجی خبری نباشد. با تشدید نوسانات ارز هم قیمت برخی هایشان برای ایرانی و خارجی متفاوت شده است، هزینه ای که یک مسافر خارجی می پردازد معمولا دو تا سه برابر وجهی است که مسافر ایرانی می دهد.

هرچند این میان شمار زیادی از این بومگردی ها مطابق استانداردهای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و حتی فراتر از آن، شاخص های محیط زیست و بازیافت زباله را رعایت می نمایند، به حقوق مدنی جامعه محلی احترام می گذارند و از درآمد گردشگری نیز آن ها را منتفع می نمایند و برای احیای هنرهای دستی، خوراک، بازی و آیین های بومی فراموش شده آن منطقه گام های اساسی برداشته اند، اما مازیار آل داوود، پیشکسوت بومگردی در ایران و عضو هیات مدیره جامعه حرفه ای بومگردی های کشور، به استناد برخی رفتارهای مشاهده در بومگردی ها به این باور رسیده که راه اندازی این اقامتگاه ها به فعلی هیجانی تبدیل شده است و در این باره به خبرنگاران می گوید: از هر 100 نفری که به عرصه بومگردی وارد شده اند، شاید 15 تا 20 نفر تحقیق و مطالعه نموده باشند. رفتارها بیشتر هیجانی شده، چون بیشتر به دنبال پول هستند.

او که در روستای گرمه از توابع استان اصفهان، بومگردی آتشونی را مدیریت می نماید و جزو نخستین افرادی بوده که اقامتگاه سنتی و خانه ای با مهمان نوازی ایرانی را راه اندازی نموده است، به افزایش قارچ گونه این اقامتگاه ها و تراکم زیاد آن ها در یک منطقه کوچک اشاره می نماید و ادامه می دهد: فقط در اصفهان بیش از 100 خانه وجود دارد که برخی از آن ها حتی مجوز هم ندارند. زیاد شدن این اقامتگاه ها مهم نیست، مهم آن است که گردشگر خارجی زیاد شود تا شاید به خاطر استانداردهای مورد مطالبه آن ها، نحوه کار در برخی از این اقامتگاه ها اصلاح شود.

وی اضافه می نماید: هرچند که کیفیت در برخی از بومگردی ها ارتقاء یافته، اما برخی از آن ها از حالت بومی خارج شده اند و ما با شکل دیگری از این اقامتگاه ها با عنوان هتل سنتی روبرو شده ایم. برخی از این خانه ها تحت تاثیر سلیقه شخصی راهنماهای تور قرار گرفته اند و همین مساله باعث شده بومگردی ها از اصالت و استانداردی که باید داشته باشند، فاصله بگیرند.

اکبر رضوانیان ـ عضو دیگر هیات مدیره جامعه اقامتگاه های بومگردی ـ که مدیریت تعدادی از بومگردی ها را در شهر کاشان به عهده دارد، در واکنش به انتقادهایی که به کاهش کیفیت در برخی از این واحدها و تمرکز آن ها بر درآمد شده تا جلب رضایت مشتری به خبرنگاران می گوید: گردشگر خارجی معمولا با اطلاع و آگاهی اقامت در بومگردی ها و اکولوژها را انتخاب می نماید و می داند کجا قرار است بماند. درحالی که برخی از مهمانان ایرانی داستان بومگردی را با اقامتگاه سنتی اشتباه می گیرند، مثلا اگر قبلا در یک هتل سنتی اقامت داشته اند دنبال همان تجربه در این خانه ها هستند.

وی اضافه می نماید: مساله دیگر به خود صاحبان بومگردی برمی شود که وقتی بدون هیچ آموزشی وارد این کار می شود، نمی دانند چطور باید عمل نمایند، برخی از آن ها اصلا مهمان نوازی و یا غذای ایرانی را نمی شناسند.

رضوانیان از تجربه شخصی خودش مثالی می آورد و می گوید: من در این محله 11 سال کار می کنم و تا الان که سیستم غذا را به رستوران تبدیل نموده ام، به مهمان جوجه و کباب نداده ام چون در محله ای زندگی می کنم که همسایگانم در سال یک بار هم این غذا را مصرف نمی نمایند. مهم ترین بحث بومگردی جامعه محلی است، معمولا آن هایی که بومگردی را به چالش کشیده اند، جامعه محلی را نمی شناسند و آن را نادیده گرفته اند، توسعه پایدار را نمی شناسد، خیلی ها فقط فضایی را احیاء می نمایند که مهمان بگیرند و از آن پول درآورند.

او همچنین معتقد است: مشکلاتی که در بومگردی ها پیش آمده ریشه در نگاه های آماری دارد و مهم تر از آن آموزش ندادن به آن هایی است که به فعالیت بومگردی وارد شده اند.

رضوانیان همچنین در واکنش به انتقادهای وارد شده به افزایش نرخ بومگردی ها در چند سال گذشته که هم ردیف با هزینه اقامت در هتل ها شده است، درحالی که اصلوب بومگردی بر اساس گردشگری ارزان تعریف شده است، می گوید: همین حالا هم در بین تاسیسات گردشگری پایین ترین نرخ به اقامتگاه های بومگردی تعلق دارد. این که یک شب اقامت به همراه سه وعده غذایی برای یک نفر 150 هزار تومان شود گران است؟ گرانی را چه تعریف می کنید؟ آن هم درحالی که یک اتاق دو تخته با صبحانه در هتل کم ستاره خیلی معمولی حداقل 170 هزار تومان می شود. تعرفه بومگردی ها درحال حاضر پایین ترین است، مگر این که کسی خارج از استاندارد مشخص شده رفتار کند.

منیر تقدیسی، از جمله بانوان پیش رو در بومگردی که تجربه موفقی در زنده کردن روستای قله بالا به وسیله بومگردی داشته و اینک بومگردی دیگری را در پاده گرمسار سمنان مدیریت می نماید، نیز با نگاه صرفا درآمدزا که به بومگردی رخنه نموده، مخالف است و به خبرنگاران می گوید: قرارِ بومگردی این بود که فضای متفاوتی از مهمان نوازی ایرانی را به تصویر بکشد، قرار نبود نگاه درآمدزا داشته باشد. هرچند که اگر درست پیش رویم، درآمدزایی هم خواهیم داشت. مهمان، خیلی خوب متوجه می شود که این خانه برای کسب درآمد ایجاد شده یا با عشق بنا شده است. مهمانی که بومگردی را انتخاب می نماید، محبت و ارتباط می خواهد، چون داستان این خانه ها با هتل کاملا فرق می نماید.

بومگردی تحقیقا یک ربع قرن تجربه را در دنیا پشت سر گذاشته اند، از سال 1995 میلادی که در کنفرانس کاستاریکا دستورالعمل بین المللی این اقامتگاه ها بعد از صرف پنج سال تحقیق، صادر شد و مقرر کرد این خانه ها، فرهنگ و هویت بومی و سنتی جامعه میزبان را حفظ نمایند، آن ها را توسعه دهند، به محیط زیست و هویت جامعه میزبان آسیبی وارد ننمایند و در عین سنتی بودن از انرژی های نو استفاده نمایند تا به پایداری محیط زیست منجر شود، خانه هایی که قرار بوده جامعه محلی را حفظ نمایند نه نابود. اما به نظر می رسد در ایران، برخی از این خانه ها مسیر دیگری را انتخاب نموده اند.