سفر به استان سیستان و بلوچستان - مجله پریها

افکار عمومی و مرکزنشینان تا همین چند سال پیش نگاهی امنیتی به این استان داشتند اما حالا، به لطف وجود شبکه های اجتماعی و تبلیغ جاذبه های منحصر به فرد آن، این نگاه ها تغییر یافته است.

سیستان و بلوچستان، پهناورترین استان ایران، هرچند در محرومیت رکورددار است، در جاذبه های طبیعی و گردشگری همتا ندارد.

بزمان

بعد از گشت و گذار در استان کرمان می توانید از بم و ریگان عبور کنید و وارد سیستان و بلوچستان شوید.

در 260 کیلومتری شهرستان بم به اولین نقطه سیستان و بلوچستان، یعنی بزمان، می رسید. 30 کیلومتر بعد از بزمان به سمت شهرستان دلگان، چشمه آبگرم بزمان را خواهید دید. آب تنی بعد از پیمودن یک راه طولانی می تواند حسابی حالتان را جا بیاورد. برای استراحت هم می توانید به خانه بوم گردی بزمانی بروید و با طعم منحصر به فرد غذاهای بلوچی خستگی راه را از تن بیرون کنید.

بمپور

از بزمان تا بمپور نیز 85 کیلومتر راه است. بمپور در سال جاری به جمع شهرستان ها پیوسته و بیستمین شهرستان سیستان و بلوچستان شده است. در بمپور قلعه قدیمی، باغ خالصه و رمل های پشت قلعه را می بینید. استاد اسپندار دونلی نواز هم در آنجا زندگی می کند. 20 کیلومتر بعد از بمپور شهر محمدان واقع شده است. اگر می خواهید در یک فضای بوم گردی استراحت کنید، در این شهر یک واحد بوم گردی هست.

ایرانشهر؛ قلب بلوچستان

جاده محمدان به ایرانشهر، قلب بلوچستان، 13 کیلومتر است. قلعه ناصر، بقعه سید مهدی و جاده بین مزارع خیرآباد از جاذبه های این شهر محسوب می شوند.

رستوران های خوشنام و خوب ایرانشهر هم در میدان آزادگان، رستوران ولنجک، رستوران هتل قصر و مهمان پذیرهای بلوچ و سرباز است. اما پیشنهاد ما استراحت و صرف ناهار در اقامتگاه های بوم گردی است.

ایرانشهر قلب صنایع دستی بلوچستان و سوغات سفر شما نیز سوزن دوزی، حصیربافی و معرق صدف است. در خیابان امام روبه روی تعاونی مصرف راه و ترابری فروشگاه مادر واقع شده است که می توانید از آن صنایع دستی بخرید. محصولات سوزن دوزی را می توانید از خیابان مکران 24، فرعی اول سمت راست، منزل خانم ایرندگانی؛ خیابان نور منزل خانم زردکوه و خیابان درزاده 16 منزل خانم دکالی تهیه کنید.

نیکشهر

برای رفتن از ایرانشهر به سمت نیکشهر بهتر است جاده خیرآباد و مزارع زیبا و رمل های کویری را انتخاب کنید. در 85 کیلومتری ایرانشهر، به محدوده شهرستان نیکشهر که وارد شوید، در اولین روستا با نام هریدوک به باغ آقای شپی محمد سر بزنید که خالی از لطف نیست. مکان بعدی تنگ سرحه است که در آن رودخانه و باغ های میوه گرجهتی مانند انبه وجود دارد. بازارچه دائمی حصیر هم در آنجاست. روستای بعدی تخت ملک است. اقامتگاه بوم گردی دهیاری تخت ملک جایی است ناب برای استراحت و احیانا صرف ناهار. روستای آخر، قبل از دوراهی چابهار و کنارک، روستای جلایی کلک است که آبشار شالمال آن منحصر به فرد است.

کنارک؛ قطب صید و صیادی ایران

به دوراهی کنارک و چابهار که رسیدید، اول به شهرستان کنارک بروید و از جاذبه های منحصر به فرد آن دیدن کنید. سپس برگردید و به چهاربهار، تنها بندر اقیانوسی ایران که تعریفش را زیاد شنیده اید، بروید. از دوراهی تا کنارک حدود 10 کیلومتر راه است. کنارک شهر لنج و قطب صید و صیادی است و جزو 50 بندر کددار جهان در صید تن ماهیان رده بندی شده است. صیادان کنارک عمدتا در آب های بین المللی (اقیانوس هند از سودان و شاخ آفریقا) به صید می پردازند. در بازار ماهی فروشان کنارک هر نوع ماهی تازه ای به چشم می خورد، از حور و گیدر تا میش ماهی و ماهی سفید. می توانید دقایقی را هم در اسکله کنارک به نظاره صیادانی بنشینید که روزی خود را در دریا می جویند. اسکله سنگی و ساحل ماسه ای کنارک منحصر به فرد است.

از کنارک به بندر پزم و دیدن اسکله پزم، سواحل مرتفع، غارهای منحصر به فرد و سواحل ماسه ای و صخره ای آن بروید. اقامتگاه بوم گردی زبیر هم در همان جا واقع شده است.

نادرترین پدیده ژئوتوریسمی ایران؛ گل فشان

از پزم به کهیر بروید و باغ های میوه های گرجهتی را ببینید. موز، مرکبات، چیکو، انبه، نارگیل، گواوا، کنار، تمرهندی و خرما از انواع میوه های گرجهتی سواحل مکران هستند. اقامتگاه بوم گردی بلوچ زاده در کهیر واقع شده است. در چند کیلومتری کهیر به روستای چگردان لاش می رسید و اولین گِل فشان را می بینید. در آنجا گِل مانند آتشفشان و همراه با حباب از دل زمین به بیرون می پرد. هرچند گل فشان بلبلوک به اندازه گلفشان تنگ معروف نیست، اما به همان اندازه خوب است. بعد از چگردان لاش به تنگ می رسید. در فاصله 90 کیلومتری کنارک، بعد از کهیر، در تنگ با اصلی ترین کوه گل فشان ایران روبرو می شوید. گل فشان، یکی از پدیده های کم نظیر ژئوتوریسمی جهان، منتظر شماست. گل فشان تنگ از معدود گل فشان های فعال جهان به شمار می رود و معروف ترین گل فشان جنوب ایران است که به گل فشان ناپگ بین مردم محلی شهرت دارد. گِل های گل فشان خواص درمانی دارند و برای بهبود بیماری های پوستی، انقباض عروق، دردهای مفصلی، کمردرد و گرفتگی عضلات موثرند.

تلاقی کویر و دریا، درخت انجیر معابد و صخره کِشتی شکل تنگ هم منحصر به فرد هستند. تنگ جایی است دنج برای عکاسی. اقامتگاه های بوم گردی زبرجد و نیکخواه هم در آنجا قرار دارند. از تنگ می توانید به بخش زرآباد که غربی ترین نقطه سیستان و بلوچستان است، بروید. این بخش مأمن میوه های گرجهتی به ویژه موز است. در زرآباد بیش از هر چیز دیگری موزستان ها نظر شما را جلب می کنند. موزهای زرآباد بی نظیر و ساحل ماسه ای آن هم دیدنی است.

برو به درک

آخرین نقطه این جهت دَرَک است که از زرآباد 10 کیلومتر فاصله دارد. در درک بیابان به اقیانوس می رسد و ترکیب رنگی منحصر به فردی ایجاد می کند. درک پاک ترین ساحل ایران است و در آن مجموعه ای از درختان نخل، چش و کرت (انجیر معابد)، انواع هندوانه و ذرت به طرز اعجاب انگیزی در کنار آب شور دریا می رویند. اگر اهل وب گردی باشید حتما در ماه های اخیر هشتگ برو به درک را زیاد دیده اید. وزیر ارتباطات هم اخیرا از آن استفاده کرده است. اقامتگاه های بوم گردی اسحاقی، تاسه دهیار و عمران تاسه هم در این منطقه قرار دارند. درک خواهان زیادی دارد و اقامتگاه های آن همیشه پر هستند.

چابهار و تیس

در جهت بازگشت از درک به چابهار 200 کیلومتر راه پیش رو دارید. در 10 کیلومتری چابهار، وقتی با گذشتن از گیت به منطقه آزاد وارد می شوید، می توانید در روستای آبکان و اقامتگاه بوم گردی دُر بلوچ که مجهزترین بوم گردی بلوچستان است، استراحت کنید. در 5 کیلومتری چابهار به تنها روستای منطقه آزاد چابهار بروید؛ تیس؛ جایی که پیونددهنده تاریخ و تمدن و طبیعت است.

تیس مرکز تمدن مکران است و به گواه کارشناسان، حداقل 7 هزار سال قدمت و 10 اثر ثبت ملی دارد. از جاذبه های بی نظیر آن قلعه پرتغالی هاست که نماد مبارزه دلاورمردان جنوب با استعمار است. از دیگر جاذبه های مهم تیس غارهای سه گانه بان میسیتی، قبرستان رمزآلود جن ها و مسجد تاریخی جامع اهل سنت است. ساحل و اسکله ماهیگیری تیس هم آرامش خاصی دارد. همچنین اقامتگاه پلاژتیس اسماعیل زهی مکانی است مناسب برای استراحت.

پارک ساحلی لپبار، مقبره سید غلام رسول، موزه تاریخی، ساختمان قدیمی پست و گمرک، دریا کوچک و دریا بزرگ جاذبه های شهر چابهار هستند که مهم ترین آنها دریا بزرگ است؛ جایی که اعجاز خداوندی با آبفشان ها و موج فشان های با ارتفاع گاه 3 متر دقایقی شما را میخکوب می کند.

فروشگاه های صنایع دستی چابهار شامل فروشگاه و نمایشگاه حمایتی سازمان منطقه آزاد چابهار واقع در ساختمان اداری شماره 3 این سازمان، مغازه آقای رحیمی در ورودی اصلی (راهرو دوم سمت راست) مجتمع تیس، فروشگاه خاتون در بلوار قدس روبه روی ایران خودرو، فروشگاه کارول در بلوار امام پشت بانک تجارت مرکزی و کارگاه جعفرزاده در خیابان امام کوچه جنب مسجد جامع است. هتل ها و مسافرخانه های آن نیز شامل هتل لیپار منطقه آزاد، هتل فردوس منطقه آزاد، هتل ونوس دانشگاه دریانوردی، هتل لاله دریا کوچک، هتل شاهان روبه روی پست، هتل آذین بنادر، هتل صدف منطقه آزاد، هتل سپیده در خیابان فردوسی و هتل آپارتمان گدروشیا جنب دکه بازار است.

شگفت انگیزترین جاده ایران

در شرق چابهار جاده ساحلی واقع شده است؛ زیباترین، بکرترین و شگفت انگیزترین جاده ایران. جاده ساحلی چابهار - گواتر 90 کیلومتر است؛ پیوند دریا، کوه، بیابان و زندگی جانوری. تالاب صورتی، درخت انجیر معابد، سواحل ماسه ای رمین، سواحل صخره ای و چشم انداز بریس، کوه های مریخی، جنگل های حرا، خلیج زیبای گواتر و دلفین ها و گاندوهای دیدنی آن جاذبه های طبیعی و شگفت انگیز این جاده 90 کیلومتری هستند.

ابتدا به رمین می رسید؛ ساحلی ماسه ای که به گواه کارشناس فدراسیون بین المللی موج سواری بهترین نقطه برای موج سواری حرفه ای در غرب آسیاست. اگر اهل موج سواری نیستید، در ساحل ماسه ای رمین با ساخت یک مجسمه شنی یادگاری از خود به جای بگذارید. برای استراحت به اقامتگاه بوم گردی پرداخته و کافه اسکله رمین بروید.

پس از رمین به یکی دیگر از پدیده های انگشت شمار جهان می رسید که سواحل مکران میزبان آن است. تالاب صورتی لپیار؛ جایی که آبی آب در آن صورتی است. تالاب صورتی یکی از پدیده های منحصر به فرد سواحل مکران است که به گواه کارشناسان تنها 4 نمونه مشابه آن در جهان وجود دارد. رنگ این تالاب، به دلیل فعل و انفعالات پلانکتون های گیاهی خاص و مواد معدنی موجود در خاک آن، 5 ماه از سال از بهمن تا مهر به رنگ صورتی است. ساکنان محروم روستاهای اطراف تالاب چشم امید به گردشگران دارندو فروشگاه های صنایع دستی در کنار تالاب راه اندازی کرده اند.

بندر بریس

بعد از تالاب لیپار به بندر بریس می رسید که ساحل صخره ای آن منحصر به فرد است. اقامتگاه بوم گردی پرهیزگار هم در بریس واقع شده است. از تالاب لیپار تا گواتر که شرقی ترین نقطه ایران است، در مریخ به سر می برید. در حالی که در سمت راست جاده با خرچنگ ها، ماهی ها، پرنده های رنگارنگ و درختان متنوع زندگی در جریان است، در سمت چپ کوه های مریخی قرار دارند و دریغ از یک بوته سبز. این جاده ساحلی اعجاب آور است. کوه های مریخی حداقل 5 میلیون سال قدمت دارند و ارتفاع آنها متغیر است؛ در برخی نقاط به 5 متر و در برخی دیگر به بیش از 100 متر می رسد. کوه های بیابانی مریخی با رنگ عمدتا زرد چشم هر بیننده ای را نوازش می دهد. البته تابش نور خورشید موجب رنگارنگ شدن و جلا یافتن این کوه ها نیز می شود.

بعد از بریس 50 کیلومتر با پسابندر فاصله دارید؛ پسِ بندر. کمی بعد از پسابندر به گواتر می رسید و پا روی دم گربه نقشه ایران می گذارید، گواتر جنوبی ترین و شرقی ترین نقطه ایران است؛ جایی که زندگی جانوری آن منحصر به فرد است. در گواتر هم دلفین می بینید، هم تمساح و هم مزارع خاکی پرورش میگو و صدالبته جنگل های زیر آب رفته حرا.

گواتر قطب جانوری سواحل مکران است. در این سواحل انواع پرندگان از گونه های شاخص نظیر پلیکان خاکستری، فلامینگو، باکلان، انواع حواصیل و اگرت ها، کاکایی ها، آبجلبک ها، عقاب دریایی دم سفید، پرستوها، عقاب شاهی، پرندگان شکاری همچون عقاب ماهیگیر، خرس سیاه، پلنگ، سنجاب راه راه بلوچی و هوبره، نهنگ گوژپشت، گاو دریایی، دلفین معمولی، نهنگ آبی، نهنگ براید، نهنگ خاکستری، دلفین گوژپشت، دلفین بینی بطری، نهنگ دندان کلفت و پورپویز پوزه پهن، لاک پشت های دریایی شامل سرخ، سبز، پشت عقابی، پشت زیتونی ریدلی و پشت چرمی و 9 گونه مار دریایی شامل مار دریایی نوکدار، حلقه دار، سرکوچک، خلیج فارس، آراسته، زرد، کوتاه، شکم زرد و افعی وجود دارد. مهم ترین جانوری که در گواتر به چشم می خورد، بزرگ ترین خزنده ایران یعنی گاندو یا تمساح کمیاب پوزه کوتاه ایرانی است. البته ناگفته نماند که گاندو به سختی به چشم می خورد چون، برخلاف تصور، جانوری خجالتی، محتاط و ترسو است و به محض این که با حضور مزاحم احساس خطر کند، در آب فرو می رود. برای استراحت در جنوبی ترین و شرقی ترین نقطه ایران به اقامتگاه های بوم گردی آژ و برازیور بروید. در اقامتگاه های بوم گردی جاده ساحلی با ماهی های تازه از آب گرفته از شما پذیرایی می شود.

از مرز گواتر 70 کیلومتر برگردید و نزدیکی های پسابندر وارد جاده نگور شوید و روستای سند میرثعبان و گل فشانش را ببینید. اقامتگاه بوم گردی افرازه هم در این روستا واقع شده است. به سمت نوبندیان که بروید، به پارک هوتان می رسید. هوتان یک پارک جنگلی است که باغستان های میوه های گرجهتی فراوان دارد. بعد از هوتان به روستای باهوکلات می رسید و می توانید از برکه تمساح ها و گاندوها در گواتر دیدن کنید. هوتان و باهوکلات از محروم ترین نقاط سیستان و بلوچستان و جزو روستاهای دشتیاری چابهار هستند.

سرباز

در اقامتگاه بوم گردی شجره باهوکلات استراحت کنید و به سمت شهرستان سرباز بروید. حدود 40 کیلومتر بعد به شهر پیشین می رسید. مرکز این بخش باغ های گرجهتی دارد و میزبان یکی از مهم ترین سدهای بلوچستان است. 100 کیلومتر بعد از پیشین به شهر راسک می رسید؛ مرکز شهرستان سرباز. راسک باغ مرکبات دارد و برای استراحت می توانید به مجتمع تفریحی بایگان بروید.

هنوز در شهرستان مرزی سرباز هستید؛ مرز ایران و پاکستان؛ روستایی ترین شهرستان ایران چون عمده جمعیت این شهرستان در روستاها زندگی می کنند. از راسک به سمت روستای فیروزآباد حرکت کنید و در آنجا بزرگ ترین رودخانه سیستان و بلوچستان، یعنی رودخانه سرباز را ببینید. 80 درصد جمعیت 200 هزار نفری سرباز کنار این رودخانه زندگی می کنند و چشم به آن دارند. در روستای فیروزآباد بد نیست به دیدن سفته گوه، باغ های گرجهتی و قلعه فیروزآباد بروید. برای استراحت هم اقامتگاه بوم گردی پناه با غذاهای محلی منتظر شماست.

روستای بعدی بیدلد نام دارد و فروشگاه صنایع دستی خانم دهقانی در آن واقع شده است. روستای بعدی حیط است که منظره باغ های گرجهتی و قناتش چشم نواز است. برای استراحت شما هم اقامتگاه بین راهی دهیاری واقع شده است. روستای بعد پیران است که با دره سرسبز و رودخانه پرآبش (شاخه ای از رودخانه سرباز) دیدنی است. یک اقامتگاه بین راهی دیگر هم بعد از پیران با نام دهیاری وجود دارد.

بعد از پیران به روستای انزا می رسید. باغ مرکبات، جهت زیبای کوهنوردی به قله تگردکوه و رودخانه از جاذبه های این روستا به شمار می روند و اقامتگاه بارکزیی هم برای استراحت در آنجا وجود دارد. بعد از انزا روستای کوهمیتگ را می بینید که باغ میوه های گرجهتی دارد و همچنین رودخانه سرباز را. این روستا کارگاه سفال دارد و فروشگاه سفال و حصیر عبدالله هم در آنجاست.

از قلم نیاندازید که شما در حال حرکت در امتداد رودخانه 313 کیلومتری سرباز هستید. روستای بعدی کان است و اقامتگاه جاسم در آن از شما پذیرایی می کند. روستای مغ بعد از کان است. این روستا آتشکده دارد و اقامتگاه بوم گردی سقاری هم در آن پذیرایی از مهمانان است. کم کم محدوده شهرستان سرباز تمام می شود و به شهر کلات، آخرین نقطه آن، می رسید. در این شهر از قلعه سرباز و موزه سرباز بازدید کنید. اقامتگاه بوم گردی کیانی هم برای استراحت در کلات واقع شده است.

بعد از شهرستان سرباز به شهرستان مهرستان یا زابلی می رسید. از مهرستان به سمت شهرستان سیب و سوران و مرکز آن که سوران است، 2 جهت وجود دارد. جهت اول از راه مولتان به طرف روستای کنت است. در این جهت شهر هیدوچ، سروسولان، قلعه سب و تپه شنی قرار دارند. در جهت دوم به نخلستان های رحمت آباد و بعد به همان جهت اول می رسید.

تنها موزه زنده سفال جهان

در چند کیلومتری سیب و سوران، دیگر شهرستان مرزی سیستان و بلوچستان، سراوان، واقع شده است. در این شهر موزه مردم شناسی جاذبه ای عمده برای بازدید است. از سراوان به سمت روستای تاریخی دزک حرکت کنید تا مسجد دزک، قلعه بلقیس و موزه تاس کپل را ببینید. اقامتگاه بوم گردی ملک زاده هم در دزک برای استراحت وجود دارد. روستای بعدی پرکنت است که نباید بازدید از گمرگ آن را از دست بدهید. برای استراحت نیز به بوم گردی سیدزاده بروید. به سمت مقبره سلطان بابا حرکت کنید تا به کلپورگان برسید که احتمالا اسم آن را شنیده اید. موزه زنده سفال کلپورگان تنها موزه زنده سفال در جهان است که قدمت آن 7 هزار سال تخمین زده می شود. سفال کلپورگان ثبت جهانی شده است.

باقی دیدنی ها تا زاهدان

بعد از کلپورگان روستای دهک واقع شده است. سپس به روستای کوهک می رسید؛ زادگاه خورشید در ایران با نخلستان و قلعه سر به فلک کشیده اش. کوهک در شرقی ترین نقطه ایران است و با غربی ترین نقطه کشور یک ساعت اختلاف در اوقات شرعی دارد. بعد از آن ناهوک با نخلستان ها، قنات های پرآب، سنگ نگاره های دره نگاران خودنمایی می کند که زندگی چندین هزار ساله پیش از اختراع خط را نشان می دهد. در ناهوک تاریخ و طبیعت به هم می رسند. روستای بعدی سینوکان است که یک قلعه تاریخی زیبا دارد.

در ادامه جهت به جالق، یکی از شهرهای سراوان می رسید. در جالق مجموعه ای از مقبره های تاریخی شیشهریز و نخلستان های سر به فلک کشیده به چشم می آیند. روستای بعدی ماسولگان و مثل ماسوله شمال باصفاست. قلعه های تاریخی ماسوله بلوچستان با شالیزارها و سنگ نگاره های دره پرک از جاذبه های این استان است.

حالا به شهر گشت می رسید که قبرستانی 2500 ساله دارد و تپه نمکی و قلعه سنگی هم از دیگر جاذبه هایش هستند. گشت بین شهرهای سراوان و خاش واقع شده است. بعد از آن به خاش، سنگان، شمال تفتان (آتشفشان معروف) و روستای تمین، هفتاد ملا، آبشار لادیز، شهر میرجاوه و در آخر زاهدان می رسید.

معماری صخره ای و چشمه آب معدنی حضرت از جاذبه های روستای تمین به شمار می روند و مجتمع تفریحی عارف کرد هم برای استراحت در آن واقع شده است. بعد از تمین در روستای روپس می توانید از قبرستان معروف هفتاد ملا بازدید کنید. 15 کیلومتر مانده به میرجاوه به غار، رودخانه، قلعه و آبشار لادیز می رسید. در میرجاوه به دیدن ساختمان های تاریخی گمرک، شهربانی، پست و ایستگاه راه آهن قدیم بروید. میرجاوه از قدیمی ترین شهرهای ایران به شمار می رود که راه آهن داشته است.

سفر ما به زاهدان، مرکز سیستان و بلوچستان، ختم می شود. از زاهدان تا شمال سیستان و بلوچستان منطقه سیستان است که شامل 5 شهر زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز می شود. در این تور مکتوب تقریبا تمام سیستان و بلوچستان را دیده اید. فقط یادتان باشد کارت سوخت همراهمتان باشد. پمپ بنزین های مرزی فقط با کارت سوخت به شما بنزین می دهند. البته ناگفته نماند که در نوروز و برای مسافران تخفیف قائلند.