رویکرد توسعه ای بخش معدن و صنایع معدنی در سال جهش فراوری - مجله پریها

جهش فراوری مفهومی است عینی که بخش معدن و صنایع معدنی در سال 99 آن را به همراه خواهد داشت زیرا این جهش مرهون مجموعه برنامه ها و اقداماتی است که سازمان ایمیدرو در سال های اخیر با مشارکت بخش خصوصی و در راستای سیاست های دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرایی نموده است.

سرعت دریافت اجرای طرح های توسعه در زنجیره فولاد، مس، آلومینیوم، سرب و روی، طلا و ... از یک سو و ورود گام به گام پروژه های جدید به مدار فراوری، دلیلی آشکار بر چنین امری است. ایمیدرو با هماهنگی بخش خصوصی امسال برنامه راه اندازی 2.3 میلیارد دلار طرح توسعه و جدید را پیش رو دارد. این طرح ها 8300 شغل مستقیم و 64 هزار شغل غیرمستقیم ایجاد می نماید که در مجموع، بیش از 70 هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم از این حوزه صاحب کار و درآمد می شوند. بُعد دیگر این طرح ها این است که کشورمان نیز از ثمرات افزایش فراوریات این بخش، بهره مند خواهد شد.

این سازمان پیش از این، برای تحقق اهداف توسعه ای، کارگروهی را ناظر بر اجرای طرح ها نموده است که پایش مستمر، آنالیز و برطرف کردن نقاط بحرانی حوزه های فراوری و توسعه را برعهده دارد. با چنین تجربه ای بنا داریم در سال 99 نیز کارگروهی را با حضور نمایندگان همه شرکت های عظیم برای تحقق جهش فراوری بخش معدن و صنایع معدنی و برطرف موانع آن ایجاد کنیم.

در ماه های خاتمهی سال گذشته اتفاقاتی رخ داد که دستیابی به جهش فراوری را ملموس تر می نماید، یکی از عینی ترین مثال ها، به فراوری رسیدن عظیم ترین و مدرنترین کارخانه آلومینیوم در ایران به نام آلومینیوم جنوب (سالکو) است که به تنهایی 100 درصد به ظرفیت فراوری این فلز در کشور می افزاید.

علاوه بر این، سال جدید، زمان به ثمر رسیدن بخش فولاد سازی طرح های فولاد استانی است. از سوی دیگر سنگان به عنوان پایتخت سنگ آهن ایران که لقب عسلویه شرق کشور را در اختیار دارد، میزبان کارخانه های جدید فراوری کنسانتره و گندله سنگ آهن خواهد بود. در این میان، انتخاب دو پیمانکار (الف و ب) با هدف باطله برداری و استخراج ماده معدنی، برای مدت 5 سال، تامین خوراک برای کارخانه های فعال و در دست راه اندازی را انجام می دهد. مجتمع معدنی سنگان که در حال تحقق هدف 17.5 میلیون تنی کنسانتره و 15 میلیون تنی گندله سنگ آهن است، اینک واقعیتی ملموس را به منظور تحقق جهش فراوری برای ناظران و فعالان حوزه معدن رقم زده است.

خوشبختانه وارد مدار شدن کنسانتره 5 میلیون تنی فولاد مبارکه در سنگان و 2.5 میلیون تنی گندله فولاد خوزستان در سنگان، می تواند بخش مهمی از جهش فراوری در بخش فولاد را به ارمغان بیاورد.

از دیگر سو، به دلیل اینکه تیم مدیریتی سازمان ایمیدرو طی چند سال اخیر توسعه را در قالب استراتژی جدید پیگیری می نماید، توجهی وافر به سایر اجزای این پیکیره داشته است به طوری که در صندلی سازمان راهبر بخش معدن و صنایع معدنی، ضمن پیگیری توسعه و پشتیبانی از شرکت های خصوصی، افزایش سرمایه و راهنمایی سود انباشته بنگاه های عظیم را در همین جهت تعریف نموده که اینک ثمرات آن در حال عیان شدن است.

همچنین در واپسین هفته های سال گذشته، دو شرکت فولاد مبارکه و ملی صنایع مس افزایش سرمایه را محقق ساختند و گل گهر نیز در همین جهت قرار گرفته اما به سبب مسائل ناشی از ویروس کرونا، افزایش سرمایه را به آینده ای نزدیک موکول نموده است و پس از آن نیز، دیگر شرکت عظیم سنگ آهن (چادرملو)، واقع شده است.

این برنامه (افزایش سرمایه) در واقع ضامن رشد و جهش فراوری در زنجیره فولاد خواهد بود و در همین حال راهنمایی هزاران میلیارد تومان از سود انباشته شرکت های عظیم به سمت توسعه، اوج گیری اجرای پروژه ها را در پی خواهد داشت. برنامه ای که ایمیدرو طی 2 سال اخیر همیشه پیگیر آن بوده که اثر آن در سرعت دریافت طرح های توسعه مشاهده می گردد.

البته باید تاکید نمود که پایه فعالیت بخش های معدن و صنایع معدنی اکتشافات است، از این رو طی یکسال و نیم گذشته 400 هزار کیلومتر مربع، به فعالیت های این بخش افزوده شده که بی سابقه ترین فعالیت اکتشافی در طول تاریخ معدنی کشور را رقم زده است. حاصل این اکتشافات تا به امروز کشف 760 محدوده امیدبخش بوده که برای 280 محدوده آن، درخواست صدور پروانه شده است.

این اکتشافات معادن جدیدی را به کشور معرفی خواهد نمود که قطعا در جهش فراوری نقش کلیدی خواهد داشت.

سازمان ایمیدرو همچنین در سال 99 همچون سال قبل، پروژه احیای معادن راکد بخش خصوصی را با برنامه ای وسیع تر به اجرا در می آورد که خود گامی در جهت تامین خوراک و جهش فراوری در بخش معدن و صنایع معدنی به شمار می آید. در سال گذشته 146 معدن احیا شد که بخشی از آن ها وارد مدار فراوری شده اند و برای سال جدید نیز احیای 200 معدن را در برنامه داریم و پیش بینی این است که با فعال سازی کامل این معادن سالانه 3000 شغل در این بخش ایجاد و بخش قابل توجهی از از خوراک کارخانه های فرآوری از این معادن تامین گردد.

در این میان افزایش دوباره سرمایه صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت های معدنی (رسیدن به رقم 500 میلیارد تومان)، یکی از اجزای این برنامه توسعه ای است که هدف جهش فراوری را پیگیری می نماید. لازم به یادآوری است که سال گذشته سرمایه این صندوق زیرمجموعه ایمیدرو، از 110 میلیارد به 350 میلیارد تومان رسیده بود و این رقم برای سال پیش رو 500 میلیارد تومان خواهد شد.

به این موارد باید برنامه رسیدن ظرفیت فراوری فولاد به 10 میلیون تن در منطقه ویژه خلیج فارس را باید اضافه نمود. بخشی از این برنامه تا به امروز اجرایی شده و به فراوری رسیده و بخش دیگر ان با مشارکت شرکت های واقع در منطقه عملی می گردد. همچنین در شرقی ترین ساحل کشور یعنی چابهار برنامه ای مشابه در دست اجراست به طوری که سواحل مکران میزبان اجرای 10 میلیون تن فولاد گردد. خوشبختانه با پیگیری های ایمیدرو، موضوع تامین انرژی آن با موافقت دستگاه های بالادستی همراه شده و شورای عالی مناطق آزاد هم همکاری نزدیکی با این سازمان - برای تحقق برنامه فوق- دارد.

نکته ای که در خاتمه باید یادآور شد سهم ارزآوری بخش معدن و صنایع معدنی است که ضمن رشد دو رقمی صادرات طی 11 ماه سال قبل، سهم رو به افزایش از صادرات کل کشور را برعهده گرفته و امروز نقش ویژه ای در صادرات غیر نفتی کشور ایفا می نماید.

دستاوردهای فوق در شرایطی برای اقتصاد کشور به ارمغان رسیده که این حوزه تحت تحریم های چندباره و پیچیده دولت امریکا قرار گرفته اما توانمندی های این بخش همراه با راهبری سازمان ایمیدرو و نیز حمایت های وزارت صنعت معدن و تجارت و به ویژه بانک مرکزی، سبب شکستن سد تحریم ها در برابر ارزآوری کشور شد.

به واقع رشد فراوری، صادرات، ارزآوری، اکتشافات، اجرای طرح های توسعه و مدیریت کلان حاکم بر آن، جملگی نویدبخش رونقی از جنس جهش فراوری برای این حوزه از اقتصاد خواهد بود که در امسال مملوس تر از گذشته به ثمر می نشیند.