تبیین دیپلماسی علمی در حوزه های جهانی، ملی و دانشگاهی، ریل گذاری توسعه و پیشرفت به وسیله دیپلماسی علم - مجله پریها

اگر علاقمند به دریافت بهترین خدمات تحصیل در کانادا هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم ویزای تحصیلی کانادا، با دریافت مشاوره رایگان از مجربترین تیم مهاجرتی کانادا، بهترین مسیر را به سوی مدارو، کالج ها و دانشگاه های کانادا انتخاب کنید.

به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه و سیاست گروه دانشگاه خبرگزاری خبرنگاران، دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در بخشنامه ای آئین نامه دیپلماسی علمی دانشگاه آزاد اسلامی را به معاونان، رؤسای مراکز و مدیران کل سازمان مرکزی و روسای استان ها، واحدها و مراکز آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ کرد.

دکتر طهرانچی این بخشنامه را در راستای پیاده سازی راهبردهای نظام فرهنگی- تربیتی، نظام آموزشی، نظام پژوهش و فناوری، نظام مدیریتی و... همچنین تحقق اسناد بالادستی کشور در حوزه علم و فناوری نظیر سند جامع روابط علمی بین المللی جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و سیاست های کلان دانشگاه در حوزه علم و فناوری و دیپلماسی علمی ابلاغ نموده است.

آئین نامه دیپلماسی علمی دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ شد

دیپلماسی عمدتاً به قواعد و قوانینی اطلاق می گردد که روابط بین الملل را به وسیله ملاقات و گفت وگوهای دیپلمات های رسمی برقرار می نماید. به عبارت ساده تر دیپلماسی مجری سیاست خارجی در چارچوب قوانین و چشم اندازهای سیاست خارجی هر کشور است. درواقع به این قوانین دکترین سیاست خارجی گفته می گردد که به وسیله رئیس هر حکومت یا وزیر امورخارجه اعلام می گردد و دیپلماسی باید در خدمت این دکترین قرار بگیرد.

دیپلماسی علمی قرار است به وسیله سازوکار دیپلماسی بین دولت ها، مؤسسات، متخصصان و مردم ارتباط و تعامل هدفمند ایجاد کند. بی شک اگر کشوری به دنبال ایجاد فرصت برای توسعه علمی، فناوری و نوآوری باشد تنها راه دستیابی به آن، دیپلماسی علمی است.

جغرافیای دیپلماسی علم در دنیا کجاست؟/ ایران در حوزه دیپلماسی علمی رتبه مناسبی ندارد

بهره جستن از ظرفیت های علم و فناوری برای تحقق اهداف سیاست خارجی دولت ها و همچنین بهره گیری از ابزارهای دیپلماتیک و سیاست خارجی جهت ارتقای علم و فناوری در درون کشورها را نیز می توان از دیگر نتایج دیپلماسی علمی نام برد. به همین دلیل با علیرضا رضایی، مدیرکل دیپلماسی علمی و همکاری های پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی و دانشیار روابط بین الملل این دانشگاه به تبادل نظر نشسته ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

تبیین دیپلماسی علمی در حوزه های دنیای، ملی و دانشگاهی

خبرنگاران: به نظر شما پرداختن به دیپلماسی علمی چه ضرورتی برای جامعه علمی و دانشگاهی کشور دارد؟

رضایی: پاسخ به این سؤال را با تمرکز بر سه سطح کلان (دنیای)، میانه (ملی) و خرد (دانشگاهی) می دهم. امروزه در سطح کلان دنیای افزایش تأثیرگذاری نقش علم در زندگی روزمره و تحولات بین المللی بر کسی پوشیده نیست. بسط تعاملات بین المللی در حوز های مختلف، ضرورت پرداختن به بعضی چالش های مشترک دنیای را بیش از پیش مطرح نموده است.

موضوع امنیت آب و غذا، احتیاج بشر به انرژی های پاک و پایدار، تغییرات اقلیمی و آب و هوایی، تروریسم، نئوتروریسم، بیوتروریسم و... چالش های مشترک بشر امروزی است که احتیاج به حل و فصل و ارائه راهکار های علمی دارد.

این مهم، بدون همکاری مشترک بین کشورها امکان پذیر نیست و اگر یک کشور به تنهایی در هر سطح از توسعه یافتگی باشد توان حل و فصل اینگونه چالش ها را بدون همکاری مشترک نخواهد داشت. ضمن آنکه امروزه علم فراتر از زبان، سیاست، جغرافیا و وابستگی ها حرکت می نماید و فرهنگ علمی، فرهنگ کنجکاوی و نوآوری بوده و آزاد و اقتدارناپذیر است.

امروزه علم، کلید تجارت دنیای و توسعه مالی بوده و در سطح میانه و ملی هم، اهمیت دیپلماسی علمی ناشی از سه شاخص کسب قدرت، کسب ثروت و کسب پرستیژ در روابط بین الملل است.

دیپلماسی فن تدبیر امور بین المللی و سیاست خارجی برای دستیابی به اهداف ملی و کسب منافع ملی است. منافع ملی کشورها هم عمدتاً در دایره سه شاخص مذکور تعریف می گردد. ضمن آنکه در حوزه علم و فناوری تا کنون اسناد بالادستی بسکمک در کشور ایران ابلاغ شده که در هر یک از این اسناد، دیپلماسی علمی موضوعی محوری بوده و متأسفانه در عرصه عمل تا به امروز مغفول مانده است.

در سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در حوزه علم و فناوری بر توسعه و تقویت شبکه های ارتباطات علمی فراملی و گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم با سایر کشورها در کنار استفاده از ظرفیت های علمی و فنی ایرانیان مقیم خارج و جذب متخصصان برجسته سایر کشورها تأکید شده است.

در سند دانشگاه اسلامی نیز به الگو بودن دانشگاه های ایرانی برای دانشگاه های دنیا و احراز مرجعیت علمی اشاره شده و بر توسعه تعامل علمی در عرصه بین المللی و جذب و تربیت محققان نوآور و توانمند برای تحلیل و حل چالش های علمی بین المللی تأکید شده است.

این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که علی رغم تحولات بسیار خوب ایران در حوزه فراوری کمی علم و کسب رتبه های بالای دنیای، ضعف ما در حوزه فراوری کیفی علم یا همان دیپلماسی علمی بر کسی پوشیده نیست.

کشور سوئیس با کسب رتبه 15 فراوری کمی علم، به دلیل فراوری حدود 70 درصد مدارک علمی مشترک بین المللی در رتبه دوم دیپلماسی علمی قرار گرفته است. این درصد در کشور ایران حدود 20 درصد بوده و احتیاج به تدبیر بیشتر دارد.

تقویت دیپلماسی علمی موجب ترویج موفقیت های علمی دانشگاه آزاد اسلامی می گردد

در سطح خرد و دانشگاهی نیز، دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی امروزه بر تارک علم ایران می درخشد. ظرفیت های بالای این دانشگاه در حوزه زیرساختی و همچنین پژوهش و فناوری می طلبد که در شرایط کنونی نگاه برون سازمانی این دانشگاه با رویکردی دنیای در قالب دیپلماسی علمی بیش از پیش بسط یابد و تقویت گردد، چراکه ضمن کمک به دسترسی آسان محققان به منابع علمی، موجب ترویج موفقیت های علمی دانشگاه آزاد اسلامی در بازارهای دنیای می گردد و ضمن افزایش همکاری های بین المللی، باعث نفوذ در افکار عمومی دنیای و قدرت نرم و در نهایت الهام بخشی خواهد شد.

خبرنگاران: دیپلماسی علمی چه کمکی به پیشرفت در حوزه فناوری و ارتقای علمی کشور می نماید؟

رضایی: دیپلماس علمی ضمن کمک به دستیابی به اهداف سیاست خارجی با رویکرد علمی (علم در دیپلماسی) و استفاده از همکاری های علمی برای تقویت روابط بین المللی میان کشورها (علم برای دیپلماسی)، موجب تسهیل همکاری های علمی بین المللی و تبادلات علم و فناوری میان کشورها خواهد شد.

دیپلماسی برای علم؛ دیپلماسی علمی از ایجاد زیرساخت های تحقیقات کلان و عظیم و شبکه های دیپلماتیک برای بین المللی کردن تحقیقات حمایت می نماید و می تواند به وسیله گسترش موافقت نامه های بین دولتی در حوزه همکاری های علمی و ایجاد شبکه های علم و فناوری ضمن گشایش بازارهای دنیای برای این حوزه، آخرین یافته ها و دستاوردهای علم و فناوری در عرصه دنیای را نیز بومی نماید.

دیپلماسی علمی ضمن برجسته کردن پتانسیل علم در ایجاد روابط در همه رشته ها، ظرفیت ها و استعدادها را در حوزه علم و فناوری متمرکز نموده و به دانشمندان، متخصصان و فناوران در سطح دنیا در تقاطع علم، دیپلماسی، توسعه و امنیت قدرت می دهد.

دیپلماسی علمی در عمل، بیان کننده نوعی وطن پرستی علمی (Patriotism) است که بر تدبیر کشورها و گروه های همسو و همفکر در ورای مرزها تأثیرگذار است و می تواند شبکه های علمی و فناوری را شکل دهی کند که در نهایت در تأمین کردن منافع علمی و ارتقای دانش بومی مؤثر است.

بر کسی پوشیده نیست که در نظام بین الملل کنونی، علم خوب ابزاری حیاتی برای دیپلماسی خوب است، لذا همکاری وزارت امورخارجه با دانشگاه ها و سرمایه گذاری در مورد پتانسیل های قدرت نرم آن ها می تواند ضمن بهره گیری از علم به عنوان ابزار دیپلماسی، فرصت های جذاب برای محققان و فناوران جهت ارتقای دانش فنی، حضور در بازارها و رویدادهای علمی دنیای و رقابت علمی و در نهایت کسب مرجعیت علمی ایجاد کند.

ضرورت ایجاد دفتر توسعه پژوهش های بین رشته ای در دانشگاه ها

خبرنگاران: پژوهش های مشترک علمی و فناوری چگونه موجب ارتقای علمی دانشگاه ها می گردد؟

رضایی: از پرداختن به پژوهش های مشترک علمی و فناوری از دو جنبه، ضرورت بسط نگاه بین رشته ای و تقویت رویکرد تبادلات علمی و فناوری قابل تحلیل است و می تواند زمینه ارتقای علمی را در سطح اساتید، واحدهای دانشگاهی و آموزش عالی فراهم کند.

نگاه بین رشته ای و گسترش رشته های بین رشته ای یک ضرورت تام و تمام برای مراکز علمی و دانشگاهی است به گونه ای که می طلبد در دانشگاه ها، یک دفتر توسعه پژوهش های بین رشته ای و همگرا برای شناسایی موضوع های مشترک ایجاد گردد.

در فرآیند دیپلماسی علمی بعضی رشته های دانشگاهی بسیار پرکاربرد و نافع هستند. در کنار رشته روابط بین الملل که به تبیین نظری و عملی دیپلماسی علمی می پردازد، رشته ها و پژوهش های مرتبط با علوم زیر از جمله رشته های کاربردی در حوزه دیپلماسی علمی هستند. الف) انرژی و محیط زیست؛ ب) بازرگانی، اقتصاد و توسعه؛ ج) بیوتکنولوژی و سلامت دنیای؛ د) فناوری و امنیت؛ ه) رسانه، فضای مجازی و آموزش. همچنین در نظام های رتبه بندی علمی دانشگاه ها در سطح دنیای یکی از شاخص های مهم انجام کارهای پژوهشی مشترک است، لذا انجام پژوهش های مشترک علمی و فناوری ضمن ایجاد تبادلات علمی میان مراکز معتبر علمی به وجهه بین المللی دانشگاه ها کمک نموده و محققان و اندیشمندان را با آخرین یافته های تخصصی و فنی مرتبط آشنا می نماید.

لزوم کارهای مشترک علمی میان محققان در سطح ملی و بین المللی

خبرنگاران: به اشتراک گذاشتن تجربیات علمی کشورها چه تأثیری بر شکوفایی علمی نخبگان دانشگاهی دارد؟

رضایی: در هیچ دینی به اندازه دین اسلام بر علم و دانش و آموختن تأکید نشده است. آموختن علم و دانش در اسلام محدودیت زمانی (ز گهواره تا گور دانش بجوی) و محدودیت مکانی (علم را بیاموز حتی در چین) ندارد. یکی از مسائل بنیادی علمی در کشور که به عنوان مهم ترین مانع نظریه پردازی در حوزه های مختلف به ویژه علوم انسانی عمل می نماید این است که مبادلات علمیِ کاملی صورت نگرفته و از این رو به جای آنکه علم ما علم انباشتی (Cumulative) باشد، علم انتخابی (selective) است.

به این معنا که به طور مثال در هر حوزه علمی خاص که مدنظر قرار می دهید، هر محقق یا استادی از فلان نظریه پرداز خارجی خوشش آمده و رفته آثار او را ترجمه نموده است، لذا علم انباشتی در کشور مبدأ به یک علم انتخابی در کشور مقصد تبدیل شده است.

نکته اینجاست که علم انتخابی منجر به نظریه پردازی نخواهد شد، چراکه دانش کافی و جامع را منتقل نمی نماید. انجام کارهای مشترک علمی ضمن برطرف این نقیصه، آخرین تجربیات علمی را دوسویه در معرض محک و آزمایش قرار داده و سره را از ناسره معین می نماید.

ضمن آنکه هر اندیشه و نوآوری تا زمانی که در معرض سایر اندیشه ها و نوآوری ها قرار نگیرد نقاط قوت و ضعف آن معین نخواهد شد. لذا انجام کارهای مشترک علمی در میان محققان و اندیشمندان یک رشته در سطوح ملی و بین المللی ضرورت است و تا زمانی که این مهم انجام نپذیرد شکوفایی علمی معنا نخواهد داشت.

بنابراین یکی از محورهای اصلی دیپلماسی علمی، انجام کارهای مشترک علمی ضمن معین ساختن نقاط ضعف و تهدید در حوزه علوم مختلف، برای شناخت ظرفیت ها، توانمندی ها و اثبات مرجعیت علمی کشور در عرصه بین المللی است تا به عنوان یک عامل شتاب زا عمل کند.

تأسیس اداره کل دیپلماسی علمی و همکاری های پژوهشی برای اولین بار در دوره مدیریتی جدید دانشگاه آزاد اسلامی

خبرنگاران: حرکت دانشگاه آزاد اسلامی را برای تحقق دیپلماسی علمی چگونه ارزیابی می کنید؟

رضایی: در عصر کنونی که از آن تحت عنوان عصر انفجار دانش نام می برند و رشد فزاینده علم به سرعت در حال اجرا است به گونه ای که بسکمک از صاحب نظران بر این باور هستند که دانش بشر هر پنج سال دو برابر می گردد، نمی توان با نگرشی سنتی به تدبیر آموزش عالی پرداخت. لذا در فرآیند بین المللی شدن آموزش عالی باید موضوع مهم دیپلماسی علمی دارای اولویت باشد.

در دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان عظیمترین دانشگاه حضوری دنیا، این مهم از قبل در قالب پذیرش دانشجو، مأموریت مطالعاتی، شرکت در همایش های بین المللی و... به صورت غیرمتمرکز اجرا شده است، اما در دوره مدیریتی جدید در دانشگاه آزاد اسلامی، بنا به تصمیم ریاست عالی دانشگاه و ریاست پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه، تدبیر این حوزه به اداره کل دیپلماسی علمی و همکاری های پژوهشی واگذار شد.

این اداره برای نخستین بار در دانشگاه آزاد اسلامی در دوره مدیریتی کنونی تأسیس شد و با نیت ساماندهی و ریل گذاری هدفمند حوزه پژوهش در راستای اولویت های پژوهشی دانشگاه و همچنین نگاه ویژه به سند دانشگاه اسلامی بر مبنای سیاست های ابلاغی و مطابق با سیاست اصلاحی خود در راستای نهادینه کردن دیپلماسی علمی در دانشگاه آزاد اسلامی، اقدام به اصلاح بخشنامه های قبلی و انتشار بخشنامه های جدید کرد که در ذیل به اهم این بخشنامه ها اشاره می گردد:

1) بخشنامه مأموریت مطالعاتی در دانشگاه ها، مراکز علمی، جامه و صنعت (ابلاغ شده)

2) آئین نامه طرح های پژوهشی داخلی، مشترک و برون دانشگاهی (آماده ابلاغ)

3) شیوه نامه همکاری و حمایت دانشگاه آزاد اسلامی از پژوهشگران، نخبگان و کارآفرینان خارج از دانشگاه (آماده ابلاغ)

4) تدوین شیوه نامه دنیا پساکرونا (ابلاغ شده)

5) تهیه راهبردهای عملیاتی دانشگاه آزاد اسلامی در تحقق جهش فراوری (آماده ابلاغ)

6) آئین نامه شرکت اعضای هیئت علمی در همایش های بین المللی و عضویت این اعضا و واحدهای دانشگاهی در انجمن های معتبر ملی و بین المللی (در مرحله نظرخواهی از استان ها)

7) پیگیری طرح های کلان دانشگاه آزاد اسلامی (فراخوان جمع آوری شده)

8) تهیه نقشه راه دانشگاه آزاد اسلامی در افق 1404-1399 با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب و سند دانشگاه اسلامی

9) ابلاغ آئین نامه دیپلماسی علمی دانشگاه آزاد اسلامی در تاریخ 1399/3/26

تأسیس اداره کل دیپلماسی علمی و همکاری های پژوهشی در دوره فعلی در دانشگاه آزاد اسلامی نشان از احاطه تیم مدیریتی کنونی به مباحث تخصصی مدیریت آموزش عالی است و دانشگاه آزاد اسلامی را به سان گذشته پیشرو در تدبیر آموزش عالی در ایران نموده است.

خبرنگاران: مأموریت مراکز تحقیقاتی مشترک با مراکز معتبر علمی بین المللی را تشریح بفرمایید.

رضایی: یکی از ابعاد مهم دیپلماسی علمی تبادلات علمی است که از مهم ترین ابزارهای این تبادلات علمی، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی بوده و دیپلماسی علمی جنبه کیفی تعاملات است. امروزه نقش و صندلی مراکز تحقیقاتی به عنوان اتاق فکر سیاستگذاران که وظیفه مهم سیاست پژوهی و مطالعه در حوزه های مختلف را برعهده دارد، بر کسی پوشیده نیست. این سیاستگذاری، عمومی است و محدود به حوزه خاصی نیست و همه حوزه های سیاسی، مالی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی، فراوریی و... را در بر می گیرد.

تعاملات آکادمیک از جمله ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک با مرکز معتبر علمی بین المللی علاوه بر شبکه سازی و تقویت مراکز تحقیقاتی داخلی می تواند ما را در تبادل استاد و دانشجو و نمایش دستاوردها و استفاده از چهره های بین المللیِ حوزه علم و فناوری کمک کند.

ضمن آنکه صیانت از حقوق مالکیت فکری اساتید، پژوهشگران و دانشجویان را نیز در عرصه بین المللی آسان تر می نماید. چاپ نشریات و مجلات مشترک، ایجاد شرکت های دانش بنیان مشترک، چاپ مقالات مشترک و برگزاری دوره های آموزشی و دانشگاهی مشترک می تواند از دستاوردهای علمی منشعب از تبادلات این مراکز تحقیقاتی مشترک باشد.

تغییر فرصت مطالعاتی به مأموریت مطالعاتی در دانشگاه آزاد اسلامی

خبرنگاران: مأموریت مطالعاتی اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری با اولویت طرح پایش انجام می گردد؟ شرح بفرمایید.

رضایی: سال گذشته بخشنامه مأموریت مطالعاتی در دانشگاه ها، مراکز علمی، جامعه و صنعت برای ارتباط پیوسته و هدفمند اعضای هیئت علمی با سایر دانشگاه ها و مؤسسات علمی و پژوهشی معتبر داخلی و خارجی با هدف توانمندسازی علمی و آشنایی با دستاوردها و روش های جدید علمی و فناوری و در راستای برطرف مسائل جامعه و صنعت و اعتلای موقعیت علمی و فناوری کشور و حضور در عرصه های علمی بین المللی در اداره کل دیپلماسی علمی و همکاری های پژوهشی تدوین و توسط ریاست عالیه دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ شد.

در فرم ج بخشنامه ابلاغی بخشی از مستندات ارائه شده برای تصمیم گیری در مورد مأموریت مطالعاتی، مطابق موضوع مأموریت مطالعاتی با برنامه نظام موضوعات علمی دانشگاه (پایش) که از چالش ها و مسائل بروز کشور احصا شده، ذکر شده است.

رویکرد حاکم بر این بخشنامه و تغییر نام از فرصت مطالعاتی به مأموریت مطالعاتی متأثر از رویکرد جدید مدیریتی دانشگاه آزاد اسلامی در نگاه حل المسائلی نسبت به چالش ها و مسائل جامعه در سطوح ملی و بین المللی است. از این رو ضمن مأموریت مطالعاتی در مراکز علمی و دانشگاهی، مأموریت مطالعاتی در صنعت (ویژه رشته های فنی و مرتبط) و جامعه (ویژه رشته های تخصصی مرتبط و عمدتاً علوم انسانی) نیز به بخشنامه جدید اضافه شد.

خبرنگاران: دیپلماسی علمی به چه میزان در برطرف چالش های کشور می تواند مؤثر واقع گردد؟

رضایی: هدف دیپلماسی علمی از منظر سیاسی، استفاده از ظرفیت علم و فناوری کشور برای اثرگذاری سیاسی در صحنه روابط بین الملل جهت کسب و بسط قدرت است. از منظر مالی نیز، دیپلماسی علمی در کوشش است تا با استفاده از ظرفیت های سیاسی در دسترس، برای شکوفایی علم و فناوری کشور و کسب و بسط ثروت ملی بپردازد.

موفقیت در دو منظر سیاسی و مالی مذکور ضمن ایجاد رفاه و امنیت برای شهروندان، صندلی و پرستیژ یک کشور را در عرصه نظام بین الملل معین خواهد نمود. اینجاست که شما پس از شنیدن نام دو کشور مختلف برای مثال سوئیس و آنگولا، تلقی و آنچه در ذهنتان پس از شنیدن این اسامی شکل می گیرد متأثر از همان پرستیژ یک کشور است که به آسانی هم به دست نیامده است و در پشتوانه خود کلی برنامه ریزی، نظم و عقلانیت مستتر دارد.

پرداختن به دیپلماسی علمی ضرورتی اجتناب ناپذیر است

از طرف دیگر امروزه در موضوع اندیشه های توسعه، متأخرین بر این باور هستند که توسعه امری از پایین به بالا است و بیش از آنکه متکی بر منابع طبیعی و سرمایه باشد، متکی بر دانایی و آگاهی است به گونه ای که آگاهی و دانایی، بنیان توسعه در جوامع جدید است. یعنی میزان توسعه در یک کشور رابطه مستقیمی با میزان آگاهی و دانایی شهروندان آن کشور دارد، چراکه خروجی آگاهی و دانایی شهروندان در نحوه حکمرانی دولتمردان آن کشور ظهور و بروز می یابد.

از این رو دیپلماسی علمی در نظام بین الملل کنونی موضوع دارد و در شرایط فعلی که ایران مورد تحریم ظالمانه و قلدرمآبانه قدرت های عظیم به سرکردگی ایالات متحده آمریکا در حوزه های مختلف سیاسی، مالی و علمی قرار گرفته است، پرداختن و تمرکز بر دیپلماسی علمی ضرورتی اجتناب ناپذیر است، چراکه طبق سخن پیامبر اعظم (ص) علم اگر در ثریا باشد قوم فارس بدان دست خواهد یافت.

لذا در این حوزه نه تنها تحریم ها بر ملت ایران کارگر نخواهد افتاد، بلکه تقویت بیشتر علمی که مبتنی بر احتیاج ما رشد می نماید، ایران را مانند گذشته بر تارک علم دنیا خواهد نشاند، لذا دیپلماسی علمی نقش مهمی در برطرف چالش های ملی و بین المللی خواهد داشت.

البته به شرط آنکه ضمن شایسته مداری به جای رابطه مداری، افراد متخصص و صاحب فن یا همان نخبگان فکری (دانشگاهی و حوزوی) بتوانند نقطه نظرات و نظریات راهبردی و کاربردی خود را بیان نموده و این نظریات نیز توسط نخبگان اجرایی (صاحبان قدرت و ثروت) مورد استفاده قرار بگیرد.

استفاده نکردن از اساتید مطرح روابط بین الملل؛ نتیجه عجولانه عمل کردن در برجام

برای مثال در حوزه وزارت امورخارجه ایران، اگر تصمیم سازان این حوزه جلساتی با اساتید مطرح روابط بین الملل و حقوق بین الملل -که تعدادشان کمتر از 30 نفر است و همه علاقه مند به نظام، ایران اسلامی و منافع ملی هستند- می گذاشتند و قبل از تصمیم گیری، شنوای دیدگاه های مستدل خبرنگارانن بودند، حتماً در قضیه برجام اینگونه عجولانه عمل نمی کردیم.

پرسش این است که وزارت خارجه تا به امروز چند بار و به وسیله چه مکانیسمی به این اساتید صاحب نظر مراجعه نموده است! از این مثال واضح و ساده؛ تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.

دیپلماسی علمی در شرایط کنونی ایران می تواند ضمن ریل گذاری توسعه و پیشرفت به وسیله بسط آگاهی و دانایی، امنیت ایران را به وسیله ثبات سیاسی به جهت دستیابی به فناوری های نوین از یک طرف و افزایش رفاه شهروندان از طرف دیگر تضمین کند.

دیپلماسی علمی با دادن صندلی به اندیشمندان و بسط شایسته مداری، چالش سیاستگذاری بدون سیاست پژوهی را که منشأ چالش هاست، مرتفع نموده و با عقلایی سازی تصمیمات ضمن کسب منافع و اهداف ملی، اعتبار جمهوری اسلامی را در سطوح منطقه ای، بین المللی و دنیای افزایش می دهد.

*تبادل نظر از علیرضا محمدی

4118/