اهتزاز پرچم ایران در جشنواره های انیمیشن دنیا - مجله پریها

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران به نقل از ارتباطات و اطلاع رسانی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، پنجشنبه 23 اردیبهشت ماه در برنامه شهر فرنگ که با اجرای حمیدرضا مدقق روی آنتن شبکه خبر رفت، موضوع سینمای انیمیشن ایران، فرازها و فرودها با حضور امیرمحمد دهستانی فیلمساز این حوزه، استاد دانشگاه و معاون انیمیشن مرکز گسترش سینمای مستند و کیانوش دالوند کارگردان و فیلمنامه نویس حوزه انیمیشن آنالیز شد.

بودجه دولتی به انیمیشن آسیب زده است

کیانوش دالوند در ابتدای این برنامه در پاسخ به سوال مدقق درباره نمره ای که به انیمیشن های ایرانی می دهد گفت: نمره میانگین که به فراوریات انیمیشن ایرانی از نظر کیفی و تکنیکی می دهم نمره بالایی است، اما به لحاظ داستانی نمره 15 می دهم.

امیر محمد دهستانی صحبت هایش را این طور آغاز کرد: الان در ایران فضایی متفاوت نسبت به گذشته در حوزه انیمیشن وجود دارد. انیمیشن خوب و ضعیف داریم. تعداد انیمیشن های ضعیف بسیار کم است و اغلب آنها متوسط است. بچه های انیمیشن کارکشته و حرفه ای تر از 10 سال قبل شده اند و نمره کلی که من می دهم 15 است. البته این موضوع را هم در نظر داشته باشیم که همه کشورهای جهان صاحب انیمیشن نیستند و از این منظر، ما صاحب جایگاهی ویژه هستیم.

وی با اشاره به فراوری فیلم های کوتاه انیمیشن گفت: در حوزه انمیشن کوتاه نمره ما می تواند 18 باشد. زیر ساخت های کار در حوزه فیلم کوتاه انیمیشن کمی ساده تر از فیلم سینمایی است. در حوزه انیمیشن کوتاه بسیاری از فراوریاتمان در سطح جهانی است. سال جاری در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی 2 انیمیشن ما در انسی و زاگرب در بخش اصلی حضور دارد. این دستاورد عظیمی برای انیمیشن ایران است که پرچم کشور ما در مهمترین جشنواره های انیمیشن جهان به اهتزاز در بیاید.

کیانوش دالوند در بخش دیگری از این بحث درباره وابستگی انیمیشن به بودجه های دولتی گفت: نظرهای مختلفی در این باره وجود دارد اما بودجه دولتی که در این بخش هزینه می گردد کمی به این حوزه آسیب زده است. این که دولت اهتمام به فراوری دارد و بودجه می دهد خوب است، اما سو مدیریت باعث مشکلاتی می گردد. وقتی از بودجه صحبت می کنیم، باید ببینیم مبلغ آن چقدر است؟ چطور هزینه و تقسیم می گردد؟ چرا گاهی هست و گاهی نیست؟ استودیوها از این بابت ضربه دیده اند چرا که بودجه ای که وجود داشته ناگهان قطع شده است. تخصیص بودجه دولتی مشکل دار نیست، اما نباید دست فیلمساز به خاطر آن بسته گردد. آن بودجه می تواند زمینه ساز صنعتی شدن انیمیشن گردد. اما آن قدر دخالت، کارشناسی و مسائل مختلف وجود دارد که گاهی نتیجه کار از دست می رود. البته این فقط در بخش دولتی مشهود نیست، در بخش خصوصی هم گاهی این سو مدیریت را می بینیم.

دهستانی درباره تخصیص بودجه دولتی برای فراوری انیمیشن گفت: این موضوع مسبوق به سابقه و در بسیاری از کشورهای جهان قابل مشاهده است. در فرانسه که دولت رویکرد فرهنگی دارد و موضوع تهاجم فرهنگی هم برای آنها مثل ما جدی است، این حمایت وجود دارد. نه به دلیل مسئولیتی که در مرکز گسترش دارم، بلکه به دلیل تجربه و سوابقم موافق حمایت دولتی هستم، اما طبیعتا چگونگی این حمایت مهم است و همان طور که آقای دالوند گفتند این که یک باره ممکن است حمایت ها قطع گردد، مشکل ساز است. یک استودیو یا تیم فیلمسازی ممکن است به این دلیل زمینگیر گردد.

وی ادامه داد: انیمیشن یک هنر و صنعت پیچیده است، همه کشورهای جهان صاحب انیمیشن نیستند. ما انیمیشن هایی داریم که به جشنواره ها رفته، فراوریاتی داریم که در سینما اکران شده، انیمیشن هایی که بین مخاطبان ایرانی هوادار دارد و فراوریاتی هم ویژه تلویزیون داریم. همه کشورها این تنوع و تکثر را ندارند. در بیست سال اخیر که انیمیشن حرفه ای در ایران جدی گرفته شده است دستاوردهای فراوان و باارزشی به دست آورده ایم. مقایسه ما در این بحث با انیمیشن های جدی و حرفه ای در کمپانی هایی عظیم مثل پیکسار است. انیمیشن ما به راه افتاده و قطع شدن بودجه دولتی به آن صدمه می زند.

سرمایه گذاری بخش خصوصی در انیمیشن به ندرت صورت می گیرد

معاون انیمیشن مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در بخش دیگری از این برنامه گفت: فرایند فراوری انیمیشن سخت و زمان بر است و این زیاد ربطی به سیستم ندارد. گاهی استودیوها می خواهند استانداردهایی را حفظ نمایند و متاسفانه این روش، منجر به کند شدن فراوری می گردد. مرکز گسترش در طی سال ها از فراوری انیمیشن حمایت نموده است، هم زمان آقای طباطبائی نژاد و هم در دوره آقای محمد حمیدی مقدم که انصافا به این حوزه بسیار علاقه مند هستند، حمایت وجود داشته است. در پیکسار هم از زمانی که فراوری یک انیمیشن کلید بخورد تا اکران گردد 3 سال طول می کشد، در مرکز گسترش هم این اتفاق می افتد، به همین دلیل ممکن است فراوریات ما به مدیریت های بعدی برسد.

دالوند درباره بی علاقگی بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در حوزه انیمیشن گفت: ما در حوزه تکنیک انیمیشن قوی هستیم. به داستانگویی هم علاقه داریم، داستانگوهای خوبی هم هستیم، اما زیر ساخت ها درست نیست. بخش خصوصی می خواهد به حوزه ای ورود کند که نه کنترلی روی آن دارد، نه شناخت از آن دارد. استودیوهای انیمیشن را انیماتورها می گردانند و در دفترشان چند مسئولیت دارند. در فراوری و بازاریابی فعالیت می نمایند و استودیوی کامل به مفهوم حرفه ای نیستند. ما به تخصیص، تقسیم بندی کارها و بازاریابی هنر احتیاج داریم.

وی در بخش دیگری گفت: صنعت انیمیشن بسیار سودآور و مهم است. می گردد گفت در کنار صنعت توریسم، اهمیت بالایی برای جذب سرمایه و پولسازی دارد. نیروهای جوان و قدرتمند می توانند در این حوزه کار نمایند، اما انیمیشن ایران ساختار صنعتی ندارد.

امیر محمد دهستانی درباره حضور سرمایه گذار بخش خصوصی در حوزه انیمیشن گفت: بعد از موفقیت های جهانی در این حوزه، تعدادی محدود سرمایه گذار بخش خصوصی جذب شده اند. انیمیشن بسیار تخصصی و هنری دیربازده است، به همین دلیل سرمایه گذاری در آن به ندرت اتفاق می افتد. ما صنعت رقیب داریم. مثلا در ایران سینمای قوی داریم و سرمایه گذار ترجیح می دهد در آن حوزه سرمایه گذاری کند. حتی ساختار دولتی هم ترجیح می دهد این کار را بکند. تلویزیون هم فراوری نماینده و نمایش دهنده انیمیشن است. انیمیشن های روز جهان به راحتی در دسترس است و همه می توانند با کمترین بها آن را ببینند.

مدقق در بخشی از برنامه شهر فرنگ گفت: انیمیشن در جهان کمپانی محور است، شرایط در ایران اما به این گونه نیست. دالوند در پاسخ وی گفت: نظام استودیویی در انیمیشن جواب می دهد. البته جهان در حال عوض شدن است و این که می گویم مربوط به دوران قبل از کرونا است. نظام استودیویی قدرتمند است، در حوزه انیمیشن که فرایند ای طولانی می طلبد و اعضای یک تیم باید با هماهنگ شوند، مناسب و مطلوب است. یکی از دلایل پایداری استودیوی ما از اواسط دهه هفتاد تا الان این است که کارها را تخصصی پیگیری و تقسیم کار کردیم. از اول به مسائل اقتصادی پروژه ها فکر کردیم. با صدا و سیما و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی کارمان را آغاز کردیم، اما این چشم انداز را داشتیم که اگر حمایت دولتی نباشد چه باید کرد؟ بازاریابی بین المللی کردیم و آینده نگری داشتیم.

انیمیشن می تواند یک سلاح استراتژیک باشد

دهستانی درباره وجود استودیوهای پایدار در ایران گفت: ما استودیوهای پایدار و خوبی در ایران داریم، اما در فراوری انیمیشن واقعیت های جامعه ایران را ببینیم. بودجه، ساختار و تکنیک ما با همه امتیازهایش در سطح کمپانی های عظیم جهانی نیست، اما رقیبان مجانی زیادی داریم که ناجوانمردانه باید در فضای رقابتی با آن ها قرار بگیریم. معاونت انیمیشن که سازمان سینمایی راه اندازی نموده، باعث شده توجه دولت به این حوزه بیشتر گردد. انیمیشن یک سلاح استراتژیک می تواند باشد. زمانی که اصغر فرهادی اسکار گرفت، نظریه پردازانی در این باره صحبت کردند که این اسکار حتی از وقوع جنگ جلوگیری کرد. چنان جو را علیه جناح جنگ طلب تغییر داد که مانع بروز درگیری شد. انیمیشن به طرز اولی این کار را انجام می دهد. انیمیشنی مثل آخرین داستان وقتی در آمازون دیده می گردد، مخاطب غربی دهانش باز می ماند که در ایران و در این حوزه چه اتفاقی دارد می افتد.

وی ادامه داد: ما در حوزه انیمیشن گنج های بی شماری داریم و هدفمان مراقبت از این دستاورد و گنج است. این سلاح ایدئولوژیک و استراتژیک است. وقتی انیمیشن ما در کشوری اکران می گردد و پرچم ما آن جا به اهتزار در می آید همه توجه ها به ما جلب می گردد. متوجه می شوند که همه عوامل فراوری این آثار ایرانی هستند و ما چه جوان های هنرمند، خوش قریحه و با تکنیکی داریم.

دالوند در تکمیل صحبت های دهستانی گفت: در دوره ای از جشنواره کن یکی از نشریه های عربی که مختص ایام جشنواره منتشر می شد، یک مقاله درباره انیمیشن ایران داشت و این صنعت را با صنعت هسته ای ایران مقایسه نموده بود و نوشته بود همه به دنبال انرژی هسته ای ایران هستند، اما یک سری صنایع زیرساختی قوی در ایران در حال شکل گیری است و کسی متوجه آن نیست، از جمله صنعت انیمیشن.

دهستانی با اشاره به حضور جوانان ایرانی در سینمای هالیوود و پروژه های خارجی گفت: جوانانی داریم که در این پروژه های پولساز همکاری می نمایند. دستمزدهایی بسیار بالاتر از دستمزدهای داخلی می گیرند. البته این موضوع برای من، شاد نماینده نیست. به دلیل تفاوت ارزی که ما داریم این موضوع به انیمیشن ایران ضربه زده است. در سینما همکاری با پروژه های خارجی احتیاج به حضور فیزیکی دارد، اما در انیمیشن شما پشت کامپیوتر می نشینید و با شرکت های عظیم خارجی همکاری می کنید. این موضوع هم انیمیشن ایران را در موقعیتی نابرابر قرار می دهد، چراکه بودجه ما نمی تواند با آن رقم ها و دستمزدها برابری کند. بسیاری از این شرکت ها حقوق معنوی این جوان ها را رعایت نمی نمایند، اسمشان را در تیتراژ نمی آورند اما حقوق مادی شان قابل توجه است. ما قدرت داریم، ولی این قدرت جای دیگری خرج می گردد.

مدقق در بخش دیگری از این برنامه با اشاره به فراوری انیمیشن های مبتذل در فضای مجازی از 2 میهمان شهر فرنگ پرسید که این فراوریات را می گردد بخشی از جریان انیمیشن در ایران دانست. دالوند در پاسخ گفت: ما در فراوری برنامه ریزی بلند مدت نداریم، این محتواها اغلب سیاست زده و ترویج دهنده لمپنیسم است. در کوتاه مدت ممکن است این جنس کار با اقبال روبرو گردد، اما دستاوردی برای انمیشن ندارند.

دهستانی گفت: این آثار ضد فرهنگی هستند و به آن لمپنیسم که در فضای مجازی جاری است، رسمیت می دهند که درست نیست. نمی گردد جلوی این جریان را گرفت، وقتی بد است که سیستماتیک بخواهیم آن را ترویج دهیم. نباید این کار را رسمیت داد و از آن الگو ساخت. محبوبیت به معنای حقانیت نیست و نباید هر نوع اثر محبوبی را ترویج کرد.

دهستانی در بخش دیگری از برنامه گفت: بازاریابی و پخش در حوزه انیمیشن سخت است و اغلب افرادی که در این حوزه کارشان را آغاز می نمایند جذب سینما می شوند. امیدوارم بگردد در بخش دولتی مرکزی ایجاد کرد که به این کار سامان بدهد. بخش دولتی می تواند بدون چشمداشت و برای حمایت از انیمیشن ایرانی این کار را انجام بدهد. مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان متولی این بخش بیشتر درگیر فراوری و مسائل آن است، همین موضوع باعث شده روی بازاریابی خیلی تمرکز نکنیم، ضمن این که بازاریابی بودجه می خواهد.

وی ادامه داد: حتی اگر به VOD ها پیشنهاد فراوری انیمیشن بدهیم، آن ها ترجیح می دهند فیلم یا سریال بسازند. در فرانسه مرکزی وجود دارد که سینمای ملی فرانسه را حمایت می نماید. سینما و انیمیشن برای ما دستاورد است. دولت باید از این دستاوردها حمایت کند. الان هم دارد این کار را می نماید، اما نباید آن را قطع کرد. برخی ها که انتقاد می نمایند از برگزاری جشنواره ها، متوجه نیستند که جشنواره ها بستری برای دیده شدن این دستاوردهای فرهنگی در حوزه های مختلف است. ما اکران خارجی نداریم اما در فرانسه اگر فیلم خارجی اکران می گردد، باید عوارضی بپردازد که هزینه فراوری و حمایت از سینمای فرانسه گردد.

معاون مستند مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گفت: VOD ها باید به این حوزه ورود نمایند، دولت می تواند آن ها را مجبور به سرمایه گزاری در بخش انیمیشن کند. حمایت و پورسانت VOD ها می تواند به رونق فراوری در انیمیشن یاری کند.

در خاتمه این برنامه امیر محمد دهستانی در پاسخ به سوال حمیدرضا مدقق درباره مهمترین احتیاج سینمای انیمیشن، تمرکز بر بازاریابی بین المللی را ضروری دانست.