انتشار کتاب ایران صفوی به قلم نویسنده بریتانیایی
به گزارش مجله پریها، به گزارش خبرنگاران، دوره صفوی که به لحاظ تاریخی در سال 907 ق/ 1501 م و با تصرف تبریز به دست شاه اسماعیل آغاز شد و با سقوط به دست افغان ها در سال 1135 ق/ 1722 م خاتمه گرفت، در نقطه عطف تاریخ میانه و تاریخ مدرن ایران جای می گیرد. اثر حاضر چارچوبی برای شناخت تاریخ ایران عصر صفویه ارائه می دهد. پادشاهی صفویه طولانی ترین دوران پادشاهی ایرانی پس از اسلام است که از زمان پیروزی اسلام و فتح ایران در سال 71 ق/ 640 م سابقه نداشت.
پژوهشگرانی که مرز های جغرافیایی کشور مدرن ایران را در شکل کنونی و عادی اش می بینند، تعیین اولیه این مرز ها را از دوره صفویه می دانند و هرگونه تغییر در آن ها را در طول دوره، نفع سرزمینی یا زیان سرزمینی نام گذاشته اند. درواقع استفاده مکرر از عبارت دولت که برای مثال بر مرز های ثابت و شناخته شده بین المللی دلالت کند و دارای زبان مشترک و انحصار در قدرت مرکزی باشد هنوز مساله پیچیده ای است.
نویسنده این کتاب با نگاه انتقادی به سایر پژوهش هایی که درباره صفویه اجرا شده، ضمن اشاره به تحولات سیاسی و اقتصادی، و درک ساختار قدرت و سیاست های موفقیت آمیز برخی شا هان - از جمله سیاست های اقتصادی آن ها - در دوره صفوی، به اصول زیربنایی و اقتدارگرایی این حکومت پرداخته است. وی از همان آغاز، مهدویت باوری را در تاروپود قدرت و در بستر تاریخ سیاسی و اجتماعی تحلیل می کند. آنگاه در سیر تاریخ شا هان صفوی به گفتمان استعلایی صفویه که می کوشند با آن سایر فرق و نحله ها را با خود همراه نمایند، اشاره می کند و آن را رمز ماندگاری و ثبات نسبی حکومت صفویه می داند.
نیومن این روش حکومتی را در تاریخ فلات ایران دارای قدمت می داند و معتقد است داشتن روحیه همگرایی و تساهل در ساختار سیاسی دولت های ایران در ذیل گفتمان استعلایی دربار از قرن ها پیش از اسلام مشهود بوده است. برهمین اساس، شا هان صفویه با ترویج گفتمان فراگیر خود می کوشیدند با فرقه های مشابه که ایدئولوژی موعودباورانه آن ها را برای ثبات و قدرت خویش خطرناک می دانستند، نوعی رابطه گفتمانی درجهت اقناع و همگرایی برقرار نمایند و در صورت عدم سازش آن ها را سرکوب نمایند.
درباره نویسنده کتاب باید گفت که اندره جی. نیومن استاد مطالعات اسلامی دانشگاه ادینبورو اسکاتلند و دانش آموخته دکترای مطالعات اسلامی دانشگاه کالیفرنیاست. وی در حوزه های مختلفی از تاریخ اسلام به ویژه دوران شکل گیری تشیع و فقه امامی تا دوره صفوی صاحب اثر است و در کنار مطالعات اسلامی، در زمینه متون ادبیات فارسی و عربی فعالیت می کند. از او کتابی با نام دوره شکل گیری تشیع دوازده امامی، گفتمان حدیثی میان قم و بغداد هم ترجمه و منتشر شده است.
فصل های کتاب حاضر عبارت اند از: زمینه سازی و بنیانگزاری: اسماعیل اول، سازمان یابی و تثبیت پادشاهی شاه طهماسب، دومین جنگ داخلی، چالش های بزرگ و پاسخ های به یاد ماندنی (سلطنت شاه عباس اول)، دگرگونی های دربار و ارمغان دوره آرامش (سلطنت شاه صفی)، شاه عباس دوم، رویارویی با مخالفان: سلطنت شاه سلیمان، گشایش یا شکست: پادشاهی سلطان حسین.
شعر و سیاست، تاریخ های کلیدی، تاریخ نامه های کلیدی و سیاحان، کتاب نامه و نمایه، بخش های پایانی کتاب هستند.
در بخشی از کتاب ایران صفوی که به بحران معنوی در صحنه شهری پرداخته شده، می خوانیم: شاه عباس از گفتمان های مخالف در قهوه خانه های پایتخت که مورد حمایت هنرمندان، شاعران، موسیقی دانان، قصه سرایان و صوفیان بود، احساس نگرانی می کرد؛ از این رو روحانیان وابسته به دربار را برای نظارت بر فعالیت این میعادگاه های هنری می فرستاد تا ضمن نظارت بر آن ها، هم اقامه نماز نمایند و هم مواضع صحیح را به آن ها گوشزد نمایند. نشر و توزیع انواع کتاب های دینی به زبان فارسی و مبانی مذهب شیعه دوازده امامی و مناسک آن که توسط علمای درباری از جمله شیخ ب هایی، میرداماد و شاگردانشان مانند محمدتقی مجلسی نگاشته می شد، گویای تلاش ها و اقداماتی است که دربار و علمای وابسته برای تاثیر در گفتمان دینی عوام، در این دوره و شاید برای تضمین راست کیشی موردنظر دربار به عمل می آورده است.
بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، ایران صفوی (نوزایی امپراتوری ایران) نوشته اندرو جی. نیومن را با ترجمه عیسی عبدی در 436 صفحه، با جلد گالینگور و با قیمت 28000 تومان به چاپ رسانده است. این کتاب در قالب مجموعه پژوهش های نوین تاریخی منتشر شده است.
منبع: خبرگزاری مهر