از مکانیسم ماشه تا بازگشت فوری تحریم ها، آمریکا تنهاست - مجله پریها

به موجب این اقدامات، آمریکا که در سال گذشته از برجام خارج شده خواهان نشست فوری شورای حکام آژانس شد تا از این طریق راهی برای ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل بیابد اما نتیجه نشست شورای حکام که در هفته گذشته برگزار گردید چیزی به غیر از شکست برای واشنگتن نبود.

آمریکا با شکست در این پروژه بدنبال آن است تا کشورهای اروپایی امضا نماینده برجام را به استفاده از مکانیسم ماشه و متعاقب آن بازگشت سریع تحریم های بین المللی ایران متقاعد کند اما تا اینجای کار راه به جایی نبرده است.

یک دیپلمات غربی حاضر در سازمان ملل در مورد امکان مطرح شدن و به کار انداختن مکانیسم ماشه و متعاقب آن بازگرداندن سریع تحریم های ایران گفت: آمریکا هم اکنون در حال رایزنی با فرانسه و انگلیس برای بازگرداندن تحریم های ایران است اما اروپایی ها به واشنگتن اعلام نموده اند که آنها هم اکنون بدنبال چنین امری نیستند اما از تهدیدهای آمریکا به عنوان ابزاری برای فشار بر ایران استفاده می نمایند.

یک دیپلمات اروپایی دیگر که کشورش از برجام حمایت می نماید نیز در این رابطه گفت: تصمیم گیری برای بازگرداندن سریع تحریم های ایران بطور اتوماتیک نخواهد بود اما پیش بینی می شود که اگر ایران رفتار خود را تغییر ندهد حمایت از بازگشت تحریم ها افزایش بیابد.

دانیل تانبوام (Daniel Tannebaum) رئیس واحد تحریم های اقتصادی در پرایس واتر هاوس کوپرز (شرکت چندملیتی خدمات حرفه ای انگلیسی که در زمینه ارائه خدمات مشاوره مدیریت، مشاوره اقتصادی و سرمایه گذاری، مشاوره حقوقی و اقتصادیاتی، بیم سنجی، خدمات حسابداری و حسابرسی فعالیت می نماید) نیز در این رابطه گفت: پروسه مطرح شدن این موضوع بیش از دو ماه طول می کشد و موضع آمریکا در این رابطه برای بازگرداندن تحریم های بین المللی علیه ایران ممکن است به این دلیل که واشنگتن دیگر عضو برجام نیست و در کمیسیون مشترک آن نیز حضور ندارد، به حاشیه رانده شده و یا کم اهمیت تلقی شود.

این کارشناس بین المللی در ادامه گفت: آنها (اروپایی ها) از این موضوع حمایت نمی نمایند.

اما ریچارد نفیو طراح تحریم های آمریکا علیه ایران در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، در مورد وضعیت بوجود آمده در مورد برجام و اینکه آیا سایر طرف های امضا نماینده برجام با خواسته آمریکا برای بازگرداندن سریع تحریم های بین المللی علیه ایران موافق هستند یا خیر گفت: آیا فکر می نمایند که بحثی برای بازگشت سریع تحریم ها در جریان خواهد بود؟ مطمئناً همین طور است. آیا فکر می نمایند که سایر اعضای شورای امنیت نیز با بازگشت تحریم ها موافق هستند؟ نه. معلوم نیست که در صورت مطرح شدن این بحث (بازگشت سریع تحریم های ایران) آنها کرسی های خود را حفظ نموده و جلسه را ترک ننمایند.

نفیو که در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما از طراحان تحریم های ایران بود و در مذاکرات منتهی به برجام نیز حضور داشت و اکنون در دانشگاه کلمبیا حضور دارد در ادامه گفت: گزینه بازگشت سریع تحریم ها، امتیازی بود که به آمریکا داده شد تا به وسیله شورای امنیت تحریم های ایران را بازگرداند و در آن موقع این مجوز بخش ویژه ای از طرح جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا به کنگره بود تا از برجام حمایت شود. حتی شخص دونالد ترامپ نیز از این گزینه (بازگشت سریع تحریم ها) رضایت داشت.

بر اساس گزینه بازگشت سریع، هر یک از امضا نمایندگان برجام می توانند با محکوم کردن ایران به نقض این توافق خواهان مطرح شدن بحث در کمیته برجام شوند. این موضوع حتی می تواند در شورای امنیت سازمان ملل نیز مطرح شود و با تصویب قطعنامه ای تحریم ها مجدداً به اجرا گذاشته شود.

مکانیسم ماشه چگونه عمل می نماید

بر اساس بند 37 توافق اتمی موسوم به برجام، ساز و کار حل اختلاف که مکانیسم ماشه نیز خوانده شده به طور اتوماتیک می تواند در نهایت تمام تحریم های بین المللی گذشته ایران را بار دیگر فعال کند.

اگر هر یک از سه کشور اروپایی امضا نماینده توافق اتمی (انگلیس، آلمان و فرانسه) به این نتیجه برسند که ایران این توافق را نقض نموده می توانند روند آنالیز اختلاف را به جریان بیندازند که ظرف مدتی کمتر از 65 روز این مسئله به شورای امنیت ارجاع داده خواهد شد و این نهاد ممکن است از سرگیری سریع تحریم ها علیه ایران را تصویب کند.

آمریکا تنهاست

روز 30 ژوئن 2019 بود که امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه در اجلاس گروه بیست گفت: حتی اگر ایران برجام را زیر پا بگذارد، اروپا برنامه ای فوری برای پیروی از آمریکا و بازگرداندن تحریم های هسته ای ایران ندارد. از سوی دیگر در روزهای اخیر گزارش های مختلفی به نقل از منابع مطلع و دیپلمات های اروپایی منتشر شده که نشان می دهد کشورهای اروپایی در حال حاضر کوشش خود را بر راضی کردن ایران متمرکز خواهند کرد.

بر این اساس بعید است در فاز فعلی، طرف اروپایی بر اعمال تحریم های تازه یا باز فعال سازی تحریم های پیشین تمرکز کند. گامی که مطابق با سیاست ایران هم قابل تبیین است. چرا که ایران با هدف باز گذاشتن جهت برگشت، پروسه خروج مرحله ای را از برجام در دستور کار خود قرار داده است.

در این میان آنچه مسلم است اروپا در شرایط فعلی حاضر به از دست دادن توافقی که می گوید برای حفظ ثبات و صلح دنیا مفید است نیست. در شرایطی که تحولات داخلی آینده رهبری در انگلیس را به چالش کشیده و آلمان نیز در گیر و دار بیماری آنگلا مرکل (لرزش های پی در پی) است، فرانسه فعلاً سکان دار اروپا شده و رئیس جمهور این کشور نیز بارها اعلام نموده که اروپا فعلاً به دنبال استفاده از مکانیسم ماشه نیست.

اینکه اروپا تا کجا پای برجام می ایستد و در برابر خواست آمریکا مقاومت می نماید سوالی است که گذشت زمان پاسخ آن را معین می نماید. در این میان هر چند معین شده که اینستکس (ساز و کار اقتصادی اروپا برای حفظ برجام) تأثیر چندانی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت اما راه اندازی و کارکرد آن می تواند موجب زنده ماندن این امید شود که اروپا دست کم در مقام حرف کنار ایران ایستاده است.

اروپا باید تبادلات اقتصادی و فروش نفت ایران را تضمین کند تا مطابق آن ایران نیز به قبل از گامهای اتخاذی بر شود. هر چند این دو مقوله تمام آنچه تعهدات اروپا ذیل برجام است نیست ولی می تواند یک شروع برای تکمیل سایر تعهدات اروپا باشد.