پارک ملی سیاه کوه؛ جاذبه بکر و دیدنی اردکان - مجله پریها

از مهم ترین گونه های جانوری سیاه کوه می توان به یوزپلنگ آسیایی، آهو، جبیر، کاراکال، شاه روباه، شغال، گرگ، کفتار، تشی، بالابان، دلیجه، عقاب طلایی، کبک تیهو، هوبره و... اشاره نمود. ضمن اینکه گونه های گیاهی متنوعی همچون گز، تاغ، بنه، بادام کوهی، گون، درمنه، قیچ، اسکنبیل، پرند، آویشن شیرازی و... در پارک ملی وجود دارند.

آشنایی با پارک بکر سیاه کوه

پارک ملی سیاه کوه با مساحت 80,786 هکتار در کنار منطقه 124,996 هکتاری حفاظت شده سیاه کوه قرار گرفته است. در مهر سال 1380 هجری شمسی منطقه ای به وسعت 200 هزار هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی گردید و پس از آن با توجه به ویژگی های شاخص بخش های غربی منطقه حفاظت شده سیاه کوه و قابلیت های حفاظتی آن، پیگیری های لازم از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد انجام شد و 80 هزار هکتار از اراضی غربی منطقه حفاظت شده سیاه کوه در سال 1386 هجری شمسی به پارک ملی ارتقا یافت.

جالب است بدانید که اولین گزارش جهت ثبت سیاه کوه به عنوان منطقه ممنوعه از سال 1377 هجری شمسی به وسیله دکتر اقبالی و تعدادی از حافظان محیط زیست به سازمان محیط زیست ارائه شد.

پارک ملی سیاه کوه در استان یزد یکی از 30 پارک ملی کشور است که گونه های نادر و در حال انقراضی را در دل خود جای داده است. این پارک بخشی از تشکیلات فلات مرکزی ایران است و سازندهای سنگ شناسی این پارک از نظر سن، تمامی دوران های زمین شناسی را در بر می گیرند. از قدیمی ترین تشکیلات منطقه می توان به تشکیلات پرکامبرین اشاره نمود و در مقابل جوان ترین تشکیلات این عرصه، رسوبات کواترنری هستند.

بلامعارض بودن، عاری از تعارضات انسانی و نبود توسعه شهری و روستایی و آبادی تا فاصله 50 کیلومتری، این منطقه را از نظر حفظ، نگهداری و احیای جمعیت گونه های حیات وحش ممتاز ساخته است. به عبارتی، ارتفاعات سیاه کوه در کنار سایر ناهمواری های تپه ماهوری، از مطلوب ترین زیستگاه های حیات وحش علف خوار کشور محسوب می گردد و جمعیت مناسبی از گونه های ارزشمند نظیر کل، بز، قوچ و میش را در خود جای داده است. ارتفاعات منطقه به صورت تقریبا پیوسته در امتداد محور طولی منطقه گسترده شده اند؛ اما مرتفع ترین بخش عرصه با عنوان قله کافرکوه در نیمه جنوبی منطقه قرار گرفته است.

بخش های دشتی پارک ملی سیاه کوه غالبا در مجاورت ارتفاعات موجود و در حاشیه شرقی و غربی منطقه واقع شده اند و علاوه بر آن، در فواصل موجود بین ارتفاعات نیز دشت های کوچکی با ضخامت کم خاک مشاهده می گردد.

این منطقه از نظر تراکم پوشش گیاهی شرایط مطلوبی برای زیست جانوران حاشیه کویر دارد. ضمن اینکه به دلیل بعد مسافت تا مکان های مسکونی و فقدان تعدد راه های ارتباطی، از دستبرد شکارچیان و اشکال مختلف توسعه مصون مانده و دستیابی به اهداف حفاظتی و اجرای برنامه های مدیریتی آسان تر شده است.

پارک ملی سیاه کوه نیز همچون پناهگاه نایبندان و منطقه حفاظت شده کالمند بهادران از ویژگی های منحصربه فردی برخوردار است که می توان از آن در بخش گردشگری به برترین نحو استفاده کرد.

گونه های تماشایی جانوری و گیاهی

به طور کلی در پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه 19 گونه پستاندار شناسایی شده است که از این تعداد هشت گونه به عنوان اولویت های حفاظتی مطرح شده اند، اما در بین آنها یوزپلنگ، کاراکال و شاه روباه اهمیت بیشتری دارند.

پستانداران: پستانداران پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه عبارتند از: کل و بز، قوچ و میش، جبیر، گرگ، شغال، روباه معمولی، شاه روباه، پلنگ، یوزپلنگ آسیایی، کاراکال، کفتار، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی، هامستر خاکستری، موش خانگی، دوپای کوچک، پامسواکی بزرگ و روباه شنی.

زیستگاه کل و بز در ارتفاعات سیاه کوه و زیستگاه قوچ و میش در ارتفاعات و دامنه های قاسم وزیر و یارعلی از شرایط مطلوبی خوبی برخوردار هستند.

جبیر از دیگر گونه های برجسته پارک ملی سیاه کوه به شمار می رود که دامنه انتشار این گونه در عرصه های دشتی شرق پارک ملی و امتداد آن در منطقه حفاظت شده سیاه کوه گسترده شده و جمعیت آن روند روبه رشدی به خود گرفته است.

پرندگان: 34 گونه پرنده در سیاه کوه شناسایی شده که 11 گونه واجد ارزش های حفاظتی است که در میان آنها عقاب شاهی، بالابان، شاهین، بحری و هوبره بر اساس قوانین کشور در معرض خطر انقراض قرار دارند و از اهمیت بالایی برخوردار هستند. سایر پرندگان این منطقه شامل سارگپه پا بلند، زاغ بور، باقرقره شکم سیاه، باقرقره گندمی، چکاوک بیابانی، تیهو، کبک، زنبور خوار معمولی و انواعی از گنجشک سانان می باشد.

هوبره از پرندگان مهاجری است که در دشت های اطراف سیاه کوه، یارعلی و قاسم وزیر در زمستان دیده می گردد و پرندگان مهاجری از راسته شاهین سانان و پرندگان کنار آبزی نیز در منطقه دیده شده اند.

خزندگان: بزمجه بیابانی، سوسمار خاردم ایرانی، آگامای سروزغی خاکستری، آگامای چابک، مار شاخدار، شترمار شیرازی، لاک پشت مهمیزدار و جکوی دم پخ کایزرلینگ از جمله خزندگان شناسایی شده در پارک ملی سیاه کوه محسوب می شوند.

تا به امروز 47 گونه گیاهی در پارک ملی سیاه کوه شناسایی شده است که چهار گونه شامل کلاه میرحسن دم عقربی، شور یزدی، آویشن شیرازی و گل زوفا دارای ارزش حفاظتی است و دو گونه نیز از نظر ارزش های اکولوژیک حائز اهمیت می باشد.

رویشگاه های طبیعی منطقه شامل انواعی از تیپ های گیاهی است که از آن جمله می توان به تیپ درمنه قیچ، تیپ قیچ، تیپ پرند، تیپ رمس، تیپ رمس قیچ، تیپ جفنه درمنه، تیپ گز، تیپ تاغ، تیپ کسیدان و تیپ بادام کوهی اشاره نمود.