سبزوار در یک نگاه - مجله پریها

سبزوار، شهر زیبا و تاریخی در استان خراسان رضوی است، اگر از راستا جاده ای به مشهد سفر نموده باشید، بدون شک در راستا به شهر سبزوار برخورده اید. سبزوار دروازه خراسان است و در غرب استان خراسان رضوی به فاصله 220 کیلومتری مشهد واقع شده است. سبزوار یکی از شهرهای تاریخی ایران است که نسبت به آن بی توجهی شده است، با ما همراه باشید تا این شهر زیبا را بهتر بشناسیم:

جغرافیا

سبزوار، سومین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی، وسعتی برابر با 20,628 کیلومتر مربع دارد و در ارتفاع 977.6 متری از سطح دریا واقع شده است. بلندترین نقطه سبزوار رشته کوه جغتای است که 2924 متر ارتفاع دارد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، سبزوار دارای سه بخش بهنام های مرکزی، روداب و ششتمد است.

وجه تسمیه

نام قدیمی سبزوار، بیهق است. در عصر ساسانی به این ناحیه بیهه یا بیهین یا بیهگ می گفتند، معنی این کلمه جایی نیکو یا برترین ناحیه بود. بیهه یا سبزوار امروزی سر راه ابریشم قرار داشت و به عنوان یکی از مراکز تمدن های ایرانی پیش از اسلام در عصر اشکانی و ساسانی بود.

در تاریخ بیهق در رابطه با سبزوار آمده است:

و سبزوار شهری بزرگ شد با انواع درخت میوه دار و سایه بخش، پس مردمان آن را سابزوار نوشتند و گفتند سبزوار کجنات تجری من تحت الانهار.

تاریخچه

در آخرین اسناد تاریخی، قدمت منطقه سبزوار، 6 هزار سال تخمین زده شده بود، ولی با کشف یک ساطور متعلق به انسان های ابزارساز، تمام حدس و گمان ها بر هم زد و قدمت این منطقه به حدود 12 هزار سال پیش تخمین زده شد. بر اساس آنالیز های علی آریایی و کلود سیبلت فرانسوی، حدود 80 ساطور در این ناحیه کشف شد. در این آنالیز ها به این موضوع اشاره شده که قدیمی ترین ردپای انسان ابزارساز در آسیای جنوب غربی در این محل شناسایی شده است که قدمتی برابر با یک میلیون و هشتصد هزار سال دارد.

بقایایی از آتشکده آذربرزین مهر در نزدیکی سبزوار پیدا شده است. بیش از 500 اثر تاریخی از هزاره سوم قبل از میلاد تا به امروز در شهرستان سبزوار شناسایی شده است که بیش از 100 اثر آن به ثبت آثار ملی رسیده است.

فرهنگ و آداب و رسوم

پوشش

مردم سبزوار برای پوشاک خود پارچه بافی می کردند که این کار به وسیله دستگاهی بنام (فرت) انجام می شد.

لباس محلی زنان سبزوار شامل بالاتنه و پایین تنه می شود، زنان سبزواری شلوار چین دار می پوشند و چارقد بر سر می نمایند. در بعضی منطقه ها روی چارقد، چادری هم می پوشند. کفش بانوان سبزواری گالش است.

لباس محلی مردم این ناحیه شامل پیراهن، شلوار، بی تاوه، جلیقه، کلاه و پیراهن آستین کوتاه است.

بی تاوه پارچه پشمی است که مردان دور مچ پای خود می بندند.

فرهنگ و آداب و رسوم

در شهر سبزوار آیین های سنتی زیادی مثل آیین اسب چوبی، آیین ورشرنگ و آیین چادرپوشان حسینیه قنادها برگزار می شود.

قدمت آیین کهن اسب چوبی، به دوره سربداران برمی شود؛ این آیین در کشورهایی مثل ایران، ترکمنستان و تاجیکستان برگزار می شود. آیین چادرپوشان حسینیه قنادها از 80 سال پیش تا به امروز برگزار می شود، در این مرنام چادرهایی در اصفهان ساخته می شود و با شتر به سبزوار می آید. روی این چادرها نقش هایی از شیر و شمشیر متأثر از عصر صفوی دیده می شود و روی آن اشعار کلیم کاشانی نوشته شده است.

گویش

زبان بیشتر مردم سبزوار، فارسی است. گویش مردم سبزوار، گویش اصیل خراسانی با سرمنشأ فارسی دری است. گویش سبزواری با لهجه های خراسانی فرق دارد. قدمت بعضی واژه ها در گویش سبزوار به ایران باستان می رسد.

سوغات

مهم ترین سوغاتی های سبزوار عبارت اند از کلوچه زنجبیلی و ادویه های مشهور سبزواری.

صنایع دستی

از جمله صنایع دستی سبزوار باید به قالی بافی، آهنگری، خراطی، نمدمالی و نخ تابی اشاره نمود.

غذای محلی

از مشهورترین غذاهای ایرانی باید به آوریج، کمه جوش، اشکنه، کماج، مسوه، دنی، کاچی، آش جوش بره، آش ماست، آش قوریتی، قلیه بادمجان و علف ماست اشاره نمود.

جاذبه های تاریخی

از جمله جاذبه های تاریخی سبزوار باید به کاروان سراهای سبزوار، میل خسرو گرد، تپه باستانی سبزوار، باغ ملی، مسجد پامنار، مسجد جامع، خیابان بیهق، بازارهای سرپوشیده، موزه شهر، موزه مردم شناسی، مقبره اسرار مدرسه فخریه، آرامگاه حمید سبزواری، خانه امین التجار، خانه جعفر زاده اشاره نمود.

جاذبه های طبیعی

از جمله جاذبه های طبیعی سبزوار می توان به پناهگاه حیات وحش شیر احمد، منطقه شکارممنوع پروند، رودخانه ششتمد، رودخانه ریوند، رودخانه دلبر و آبشارهای بفره اشاره نمود.