خفگی مرجان ها در جزیره لارک و سفیدشدگی در شیدور، حضور محیط بانان دریایی در خلیج فارس - مجله پریها

دکتر حمید رضایی، محقق حوزه اقیانوس شناسی در گفت وگو با خبرنگاران، با بیان اینکه مرجان ها با چندین چالش روبرو هستند، گفت: تغییرات اقلیمی و دمایی از جمله چالش هایی است که منجر به سفید شدن مرجان ها می گردد. تک سلولی های موجود در مرجان های سخت به نام زئوگزانتله انرژی خورشیدی را دریافت می نمایند و باعث ایجاد دیواره آهکی در مرجان ها می شوند و زمانی که آب دریا گرم می گردد این تک سلولی ها از درون مرجان ها به بیرون پرتاب شده و در نتیجه مرجان ها سفید شده و از میان می روند. در صورتی که طول دوره گرما افزایش یابد، مرجان ها به وضعیت اولیه باز نمی گردند و سفید باقی می مانند.

رضایی با اشاره به تجربه کشور در سال 1387 در جزایر کیش و هندورابی، یادآور شد: زمانی که گرم شدن آب دریا موقتی و در حدود 2 هفته باشد، امکان برگشت مرجان ها به وضعیت اولیه وجود دارد.

این محقق حوزه مرجان ها اضافه نمود: در مناطقی از دریا که دارای شیب کمی باشند مانند جزیره کیش، بیشتر تحت نفوذ پرتو خورشید و گرما قرار دارند، ولی صخره های مرجانی جزایری مانند فارور و خارک کمتر تحت تأثیر افزایش گرما قرار می گیرند؛ چون شیب ساحل این جزایر زیادتر از سایر جزایر خلیج فارس است.

رضایی با بیان اینکه مناطقی مانند خلیج فارس و دریای سرخ همانند آزمایشگاه جهانی است و سایر کشورها می توانند در دراز مدت اثرات تغییرات اقلیم بر روی مرجان ها را مشاهده نمایند، اظهار کرد: بعضی از گونه های مرجانی تا حدی خود را با شرایط آب گرم سازگار و مقاوم نموده اند، ولی بعضی از گونه ها مانند مرجان های شاخه گوزنی ها به تغییرات اقلیم حساس بوده و سازگاری کمی با این پدیده دارند و در معرض نابودی قرار می گیرند.

این محقق زیست محیطی دریا با اشاره به مطالعات میدانی اجرا شده بر روی صخره های مرجانی خلیج فارس، گفت: در مطالعات میدانی در جزیزه شیدور (استان هرمزگان) که در سال 1387 انجام شد، دریافتیم که تنها 23 درصد از مرجان های این جزیره زنده هستند، اما در حال حاضر این میزان به 13 درصد رسیده است. در این جزیره، مرجان های شاخ گوزنی به طور کامل نابود شده است؛ ضمن آنکه گردشگرانی که به این منطقه وارد می شدند اقدام به کندن این مرجان ها می کردند.

وی با بیان اینکه اخیراً بر اساس حکم دادگستری، ورود گردشگران به این جزیره ممنوع شده است، اضافه نمود: این در حالی است که این جزیره جزو اولین جزایر حفاظت شده اعلام شد، ولی نهادی نیست تا از محیط زیست دریایی این جزیره حمایت کند و ممانعت از ورود گردشگران به این جزیره هر چند دیر است، ولی می تواند برای حفاظت از این جزیره مناسب باشد.

به گفته وی این جزیره، سایت زیست لاک پشت ها و مرجان ها است.

ضرورت مسدود کردن تردد و ساخت و ساز در جزایر خلیج فارس

رضایی با اشاره به تهدیدهای حضور گردشگران برای صخره های مرجانی خلیج فارس، اضافه نمود: مشاهده می گردد که با حضور گردشگران و غواصان، پای آنها به مرجان ها گیر می نماید و منجر به شکست آنها می گردد و یا بعضی از آنها اقدام به شکست مرجان ها می نمایند تا با خود به عنوان یادگاری به خانه ها ببرند. علاوه بر آن شاهد ریختن زباله به آب دریا از سوی گردشگران و صیادان غیر مسئول نیز هستیم.

وی ابتلای مرجان ها به بیماری را از دیگر عوامل سفیدشدگی آنها نام برد و گفت: به دلیل گسترش ساخت و ساز در سواحل خلیج فارس، بسیاری از رسوبات وارد دریا می گردد و زمانی که این مواد بر روی مرجان ها رسوب کند، منجر به بیماری و خفگی آنها می گردد که در نهایت موجب سفید شدن آنها خواهد شد.

رضایی، نمونه آن را ساخت اسکله ای در جزیره هندورابی دانست و ادامه داد: موج شکن های موجود در جزیره لارک نیز در بعضی موارد بخشی از آنها رسوباتی را وارد دریا کرد که موجب خفگی مرجان ها شد.

این محقق حوزه اقیانوس شناسی ادامه داد: پس از سفیدشدگی، جلبک ها بر مرجان ها تشکیل می گردد و در ادامه جانورانی مثل توتیای دریایی برای تغذیه از این جلبک ها بر روی مرجان ها می نشینند و در این صورت صخره مرجانی را خُرد نموده و به طور کامل از بین می برند.

وی با تاکید بر اینکه اقدامات تخریب نماینده مرجان های خلیج فارس همچنان ادامه دارد، یادآور شد: من به سازمان عمران کیش پیشنهاد کردم که سایت مرجانی شرق کیش به مدت 6 ماه تا یک سال مسدود گردد. این اقدامی است که در کشورهایی چون تایلند و فیلیپین برای حفاظت از مرجان ها اجرا شده است. این امر در راستای کاهش فشارهای زیست محیطی بر روی مرجان های خلیج فارس است.

رضایی، ورود آلودگی های نفتی و آلودگی های صوتی کشتی ها و قایق ها در خلیج فارس را از دیگر معضلات این منطقه ذکر کرد و اضافه نمود: خوشبختانه از 3 ماه قبل جزیره کیش صاحب محیط بانان دریایی شده است. البته تعداد آنها کافی نیست، ولی در این زمینه اقدام مفیدی اجرا شده است.

مقایسه مرجان های خلیج فارس

رضایی با بیان اینکه وضعیت مرجان ها در حاشیه کشورهای عربی خلیج فارس حادتر است، گفت: در این مناطق شوری آب بسیار بیشتر و شیب آب بسیار بسیار کم است، ولی کارفرمایانی که قصد توسعه عمرانی را دارند، اقدام به جابه جایی مرجان ها می نمایند تا از آنها حفاظت گردد و یا هزینه زیادی برای احیای آنها می پردازند.

وی با بیان اینکه انتقال مرجان ها در ایران نیز اخیراً اجرا شده است، اضافه نمود: انتقال صخره های مرجانی در ایران توسط عده ای غواص صورت می گیرد. زمانی که با انتقال، مرجان ها به میزان 50 درصد بقا داشته باشند، اقدام شایسته ای است؛ ضمن آنکه این کار باید در صورت امکان در زمستان انجام گردد تا استرس کمتری به مرجان ها وارد گردد. در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سرمایه گذاری های بسیار هنگفتی برای حفظ مرجان ها شده است.

این محقق از راه اندازی گروهی به نام حفاظت از مرجان ها اطلاع داد و اظهار کرد: ما به دنبال اسپانسرهایی برای پایش و حفاظت از مرجان ها در جزایر ایرانی خلیج فارس هستیم.