اختلال حس چشایی؛ علل و راهکار - مجله پریها

اختلال حس چشایی؛ علل و راهکار

نویسنده:دکتر فرین میزانیان

واقعا نعمتی است؛ حس طعم دلچسب یک شیرینی خامه ای، احساس تکان دهنده ترشی یک تکه لواشک آلو، چشیدن طعم خوشمزه و پراز خاطره یک شربت سکنجبین خانگی و...حتما با من هم عقیده اید که داشتن حس چشایی، نعمت بزرگی است و یکی از بزرگ ترین لذت های زندگی برای ما، چشیدن طعم غذاهای مختلف است.

اما بسیاری از ما نه تنها شکر این نعمت بزرگ را به جا نمی آوریم، بلکه اصولا فراموش می کنیم که وجود این حس چقدر در زندگی ما مفید و موثر است. گروهی نیز هستند که مرتب به یاد احساس چشایی شان هستند؛ چون در این حس آنها مسئله ای پیش آمده و نمی توانند به خوبی مزه غذاها را احساس نمایند. اگر شما هم در حس کردن طعم خوراکی ها دچار اشکال شده اید، بدانید که تنها نیستید؛ چون سالانه حدود 200 هزار نفر به پزشکان مراجعه و از اختلال در حس چشایی شان شکایت می نمایند.

چشایی و بویایی، 2 حس بسیار نزدیک به هم هستند که گاهی ممکن است اختلال در این 2 حس به کلی اشتباه گرفته گردد. معمولا پزشکان در تشخیص بین این 2 اختلال باید به بیماران یاری نمایند.

مزه ها را چگونه حس می کنیم؟

وقتی غذایی را می جویم یا یک نوشیدنی را می نوشیم، مولکول های غذایی، سلول های حسی را در دهان و گلو تحریک می نمایند. این سلول ها که مشغول درک مزه ها هستند و به سلول های چشایی معروف اند، معمولا در پرزهای چشایی موجود سطح زبان، سقف دهان و نیز به تعداد کمتری در مخاط گلو جمع شده اند. از هنگام تولد تا حدود 50 سالگی، ما در حدود 10 هزار پرز چشایی در دهان و گلو داریم اما بعد از سن 50 سالگی، این تعداد به تدریج آغاز به کاهش می نماید. ترشی، شیرینی، شوری و تلخی، 4 طعم اصلی هستند که حس گیرهای مربوط به آنها روی زبان قرار دارند. سلول های دیگری نیز در پرزهای چشایی مسوول حس طعمی موسوم به طعم غذایی هستند که از گلوتامات موجود در غذاهایی مانند گوشت مرغ، گوشت قرمز و برخی پنیرها ایجاد می گردد. اما سلول های چشایی موجود در دهان، تنها بخشی از جریان احساس مزه ها را بر عهده دارند. علاوه بر سلول های چشایی، سلول هایی در بینی، چشم و گلو به درک نوع و شدت و طعم غذاها یاری می نمایند. این سلول های عصبی منطقه ها مختلف بینی، چشم یا گلو هستند که به ما یاری می نمایند تا احساس خنکی نعناع را درک کنیم یا از چشیدن یک تکه فلفل قرمز حسابی بسوزیم. علاوه بر اینها، خصوصیات دیگری مانند سرما، گرما و قوام خوراکی ها، چیزهایی هستند که ما با یاری 4 حس دیگرمان علاوه بر چشایی درک خواهیم کرد. حس بویایی در درک طعم ها بسیار مهم است و بسیاری از کسانی که فکر می نمایند در حس چشایی خود دچار مشکل شده اند، در واقع در حس بویایی دچار مشکل هستند.

وقتی حس چشایی مختل می گردد.

مانند تمام قسمت های بدن، حس چشایی ما هم ممکن است بیمار گردد. یکی از شایع ترین بیماری های حس چشایی، این است که شخص بدون اینکه چیزی در دهان داشته باشد، مزه ناخوشایندی را در دهانش احساس می نماید. گاهی ممکن است افراد در تشخیص مزه های مختلف دچار مشکل شوند یا برخی از مزه ها را به خوبی احساس ننمایند. به ندرت هم پیش می آید که شخصی هیچ مزه ای را با هیچ شدتی احساس نکند. گاهی اوقات، اختلالات حس چشایی با سوزش زبان همراه می گردد که این مشکل معمولا بین خانم های میانسال شایع تر است. اختلال حس چشایی ممکن است مادرزادی باشد یا در طول سال ها به دلیل حوادث و به صورت اکتسابی اتفاق بیفتد. از عواملی که ممکن است حس چشایی را دچار اشکال نمایند، می توان به این موارد اشاره نمود: عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و گوش میانی، رادیوتراپی (اشعه درمانی) در سرطان های سر و گردن، مصرف برخی داروها (آنتی بیوتیک ها، آنتی هیستامین ها و...)، شکستگی های ناحیه سر، جراحی های ناحیه گوش، بینی و جراحی های دندانی (مانند جراحی دندان عقل و جراحی های گوش میانی) و بهداشت بد دهان و مسائل دندانی.

آیا مشکل من جدی است؟

حس چشایی از حس های بسیار مهم ماست زیرا می تواند خطرات زیادی را به ما گوشزد کند. ممکن است ما میزان کمی از یک ماده غذایی فاسد را بچشیم و با آگاهی از فساد آن، از مصرف بیشتر آن خودداری کنیم یا با چشیدن میزان کمی از یک مایع بفهمیم که آن ماده آب نیست؛ بلکه یک ماده شوینده خطرناک است و بلافاصله از نوشیدن آن پرهیز کنیم. به عبارتی حس چشایی می تواند یک سیستم هشداردهنده برای پرهیز از خطرها باشد. اختلال حس چشایی ممکن است به شکل دیگری نیز مشکل ساز گردد و سلامت عمومی بدن را تهدید کند؛ به این گونه که برخی از افرادی که مزه غذاها را خوب احساس نمی نمایند از خوردن غذا لذت نمی برند، میزان بسیار کمی غذا می خورند و به شدت وزن کم می نمایند. از طرفی، گروه دیگری که مزه غذاها را به خوبی احساس نمی نمایند، سعی می نمایند با مصرف زیاد غذاها کاهش حس چشایی شان را جبران نمایند و به سرعت چاق می شوند. اختلال در حس چشایی ممکن است باعث گردد برخی از افراد، مزه شیرینی ها را به خوبی احساس ننمایند و برای جبرانش غذاهای خود را بسیار شیرین نمایند و به بیماری های خاصی دچار شوند یا برای حس بهتر شوری غذا نمک زیادی مصرف نمایند و دچار فشارخون شوند. گاهی اوقات، اختلال در احساس چشایی یا بویایی می تواند یکی از علامت های اولیه بیماری هایی مانند پارکینسون یا آلزایمر باشد بنابراین ضروری است که با ایجاد هرگونه تغییر و اختلال در حس چشایی یا بویایی تان به پزشک مراجعه کنید.

و اما درمان

بسیاری از اختلالات حس چشایی، درمان پذیر هستند. پزشک می تواند با کشف دلیل این اختلال آن را درمان کند و به عنوان نمونه، دارویی را که باعث این اشکال شده، حذف یا با داروی دیگری جایگزین کند. در بیماری هایی مانند آلرژی که حس چشایی را تحت تاثیر قرار می دهند، می توان با درمان علامتی، حس چشایی را به حالت عادی برگرداند. در عین حال، بهبود بهداشت دهان و دندان به بسیاری از افراد یاری می نماید تا مزه غذاها را بهتر درک نمایند. اگر شما از گروهی هستید که دچار کاهش حس چشایی شده اید و درمانی برای آن وجود ندارد، می توانید از غذاهایی بهره ببرید که رنگ ها و قوام متنوعی داشته باشند. بهتر است از طعم دهنده ها، ادویه ها و گیاهان خوش بوی بیشتری در غذاهایتان بهره ببرید و مراقب باشید که شکر و نمک زیادی به غذاهایتان نزنید. اگر رژیم غذایی تان اجازه می دهد، به غذاهایتان میزانی پنیر، تکه های گوشت،کره، روغن زیتون، خشکبار بوداده یا انواع سبزیجات را اضافه کنید و تا حد امکان غذاها را به تفکیک بهره ببرید تا مزه هر غذا را بهتر درک کنید.

منبع:www.salamat.com

منبع: راسخون