آیا تجزیه غول های بزرگ دنیای IT شدنی است؟ - مجله پریها

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار علمی خبرنگاران، چند روز پیش الیزابت وارن سناتور دموکرات ایالت ماساچوست و یکی از نامزدهای احتمالی انتخابات 2020 آمریکا در سخنرانی که خیلی زود ابعاد جنجالی فراوانی در رسانه های غربی پیدا کرد از لزوم تجزیه غول های دنیای تکنولوژی مثل گوگل، اپل و آمازون سخن گفت. سخنرانی که در طول آن وارن با حمله به مونوپولی کنونی شرکت های بزرگ دنیای تکنولوژی، آن ها را به زورگویی، سوءاستفاده از قدرت و حریم خصوصی کاربران و تک روی متهم کرد. او حتی از ایده تصویب قانونی صحبت کرد که محدوده فعالیت شرکت های بزرگ و دامنه ورود آن ها به میدان رقابت با شرکت های کوچکتر را محدود کند. سخنرانی او از دید بسیاری کوششی برای جلب توجه مخاطبان در فاصله یک سال مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تعبیر شد. با این حال سخنان او خارج از قاب سیاست خیلی هم بی راه نبود. نگرانی بابت بزرگ و بزرگتر شدن غول های دنیای تکنولوژی و قدرت فزاینده ای که در دست دارند انکارشدنی نیست. با این حال آیا تجزیه این شرکت ها راهکار ماجراست؟ آیا اصلا تجزیه این شرکت ها با همه مسائل و مسائلی که در نتیجه آن رخ می دهد به راحتی شدنی است؟

** تجربه قدیمی

نگرانی بابت وقوع مونوپولی در دنیای صنعتی و کوشش با مقابله با آن پیشینه طولانی دارد؛ به عنوان مثال در نیمه نخست قرن بیستم میلادی، شرکت استاندارد اویل، غول نفتی بسیار بزرگی بود که تقریبا 88 درصد نفت آمریکا را فراوری می کرد. در سال 1911 دیوان عالی ایالات متحده آمریکا به این نتیجه رسید که این شرکت قانون ضد قیمومیت که برای حفظ رقابت پذیری بازار وضع شده بود را نقض نموده است و به این ترتیب به تجزیه این شرکت رای داد. نتیجه این رای فروپاشی یکی از بزرگترین شرکت های نفتی دنیا به بیش از 34 شرکت مستقل با هیات مدیره های متفاوت بود. اما آیا می توان منتظر تکرار چنین اتفاقی در سطح شرکت های بزرگ دنیای تکنولوژی که تقریبا همگی آمریکایی هستند بود؟

** فشار روز افزون

فیسبوک، گوگل، آمازون و دیگران همین حالا هم با فشار روز افزونی برای شفاف سازی چگونگی استفاده از اطلاعات خصوصی کاربران و حریم امنیتی آن ها روبرو هستند. نگرانی روزافزون در سوءاستفاده احتمالی از این اطلاعات هر روز بیشتر می گردد. در واقع در شرایطی که گوگل تقریبا مالک 90 درصد از جستجوهای اینترنتی و فیسبوک بزرگترین پایگاه داده های خصوصی دنیاست این نگرانی خیلی هم بی راه نیست. چالش اصلی هم اینگونه مطرح می گردد که اطلاعات مهم ترین کالا در دنیای دیجیتالی امروزی شمرده می گردد؛ همانند نقشی که زمانی نفت بر عهده داشت. در نتیجه مونوپولی که این روزها غول های بزرگ دنیای تکنولوژی درگیر آن هستند و به هیچ رقیب کوچکی هم اجازه نفس کشیدن نمی دهند شرایطی مشابه شرایط شرکت های نفتی در قرن بیستم را تکرار می نماید. این یعنی روی کاغذ اضمحلال این شرکت ها می تواند مساله مونوپولی در دنیای دیجیتال و تهدیدهای امنیتی تمرکز قدرت اطلاعات در این شرکت ها را حل نماید.

** مبحث فروپاشی

صحبت کردن در خصوص فروپاشی شرکت های بزرگ دنیای انفورماتیک از عمل کردن به آن به مراتب راحت تر است. تمام این شرکت ها مجموعه گسترده ای از سرویس های متنوع را به صورت کاملا رایگان یا با تخفیف های گسترده عرضه می نمایند. بله این درست است که کاربران در حقیقت این سرویس ها را به رایگان نمی گیرند بلکه هزینه آن را با اطلاعات خصوصی خود مثل رد پای فعالیت های مجازی و اطلاعات شخصی که برای تبلیغات و دیگر مصارف تجاری دنیای مجازی استفاده می شوند پرداخت می نمایند. اما همچنان طبیعتا این مدل تجاری فراگیری است که فعلا فقط شرکت های بزرگ از عهده مخارج توزیع وسیع آن بر می آیند.

به علاوه این شرکت ها به لطف درآمد نجومی خود نقش بسیار پر رنگی هم در سرمایه گذاری روی چرخه فراوری فناوری دارند؛ کاری که طبیعتا از عهده شرکت های کوچک و این روزها حتی دولت ها هم خارج است.

** مسائل فراوان

همه اینها یعنی هر کوششی برای مکوششی کردن شرکت های بزرگ در درجه اول نیازمند اصلاح گسترده فرهنگ مصرف آنلاین و تعاریف کلاسیکی است که همه کاربران به آنها عادت داشته و باور دارند. به علاوه مسائل مالی گسترده ای که پس از چنین فروپاشی های عظیمی برای شرکت های کوچک ایجاد شده، فراوری می گردد را هم نباید فراموش کرد. جدا از خطر وقوع رکودی مالی در دنیای تکنولوژی پیچیدگی رقابت شرکت های بزرگ در بازار کنونی دنیای تکنولوژی هم جلوی هر حرکت شتاب زده ای را می گیرد. اصلا هم مهم نیست که این حرکت از نظر اخلاقی یا فلسفی چقدر درست به نظر برسد. در ضمن بدون تردید غول دنیای تکنولوژی هم دست روی دست نخواهند گذاشت و بیکار نمی مانند. لابی گسترده و پر قدرت این شرکتها آن قدر قوی هست که نگذارد به این راحتی تصمیماتی در این سطح حیات آنها را به خطر اندازد.

گزارش: محمدحسین دنیا پناه

علمی**9224** 1055