راه پرپیچ و خم سبزوار برای تبدیل شدن به مقصد گردشگران - مجله پریها

سبزوار از شهرهای تاریخی و بزرگ خراسان رضوی در غرب این استان است که با 1200 اثر تاریخی و فرهنگی، 6 موزه، جاذبه های طبیعی کوهستانی و کویری، بقاع متبرکه و 15 نوع صنایع دستی و سنتی، ظرفیت قابل توجهی در عرصه گردشگری دارد. این شهرستان علی رغم داشتن ظرفیت بالا در جذب گردشگر تاکنون نتوانسته از این ظرفیت به خوبی استفاده کند.

سبزوار در جهت پرتردد مشهد- تهران قرار گرفته است و سالانه حدود 20 میلیون زائر به صورت زمینی، هوایی و ریلی از این شهرستان عبور می نمایند اما تعداد خیلی کمی از آنها به عنوان گردشگر وارد شهرستان سبزوار می شوند. وجود خانه های تاریخی، کاروانسراها و آرامگاه مفاخری چون حکیم سبزواری، کاشفی، بیهقی و حمید سبزواری و مساجد تاریخی بعضی از مکان های تاریخی و فرهنگی این شهرستان برای گردشگران است. به گفته کارشناسان، میراث فرهنگی سبزوار راه طولانی را شروع نموده و هنوز در ابتدای راه است و در آینده قطعا به هدف خود که تبدیل شدن از معبر به مقصد گردشگری است، خواهد رسید.

• وجود 103 اثر ثبت شده در سبزوار

شهرستان سبزوار دارای 103 اثر ثبت شده طبیعی و ناملموس شامل آثار فرهنگی- تاریخی، طبیعی و معنوی است. سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سبزوار می گوید: در یک سال اخیر 6 اثر معنوی در شهرستان به ثبت رسیده است.

به گفته سیدرضا حسینی حدود 500 اثر تاریخی در شهرستان وجود دارد که بعضی از آنها قابلیت ثبت دارند و در حال حاضر 30 اثر در مرحله امکان سنجی برای ثبت ملی هستند.

وی می افزاید: برای ثبت جهانی نیز چند اثر را پیشنهاد داده ایم که هیاتی از تهران این آثار را مورد بازدید قرار دادند و منتظر پاسخ آنها هستیم. این مسئول با تاکید بر این که گردشگری یک حوزه فرابخشی است، ادامه می دهد: بسیاری از ادارات، نهادها و همچنین بخش خصوصی در این حوزه نقش دارند. گردشگری نه تنها در حوزه آثار تاریخی بلکه در حوزه سلامت، ورزش و مبلمان شهری نیز تعریف شده است.

حسینی با بیان این که نباید فقط به دنبال جذب گردشگر به وسیله آثار تاریخی باشیم، می گوید: در این حوزه در شهرستان آثار شاخص به لحاظ معماری و زیبایی مسجد جامع، کاروانسرای حاج فرامرزخان، آرامگاه حاج ملاهادی سبزواری و چند خانه تاریخی است.

وی معتقد است در حوزه گردشگری برای تبدیل شدن از معبر به مقصد یک روزه نمی گردد کاری انجام داد. به گفته حسینی، راه آهن و فرودگاه زیرساخت های گردشگری است که به سرمایه گذاری در این بخش یاری می نماید.

سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار با بیان این که برای رونق گردشگری باید پتانسیل های بالقوه را به بالفعل برسانیم، می افزاید: بخشی از زیرساخت ها از گذشته در شهرستان برای جذب گردشگر آماده شده است. همچنین در حال حاضر نیز موافقت اصولی احداث یک هتل و برای نخستین بار در استان موافقت اولیه 2 اقامتگاه سنتی در سبزوار صادر شده است.

• نقش تمام ادارات در رونق گردشگری

این گونه نیست که برای تبدیل شدن به مقصد گردشگری فقط وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اقداماتی را انجام دهد و این امر به تنهایی امکان پذیر نیست. سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار با بیان این مطلب ادامه می دهد: این موضوع نیازمند تعامل و همکاری تمام ادارات شهرستان است و ادارات نیز اگر منع قانونی وجود نداشته باشد، اکثرا همکاری مناسبی دارند اما انتظار و توقع ما بیشتر از وضعیت موجود است.

حسینی با بیان این که با کوشش هایی که صورت گرفته اتفاقات خوبی در شهرستان در حال افتادن است، می گوید: این اتفاقات زمان بر است و قبل از هر چیز باید امکانات را در شهرستان فراهم کنیم تا گردشگر سبزوار را به عنوان شهر مقصد انتخاب کند. به عقیده وی، یکی از عوامل اصلی در بحث رونق گردشگری جمعیت است. در شهرهایی که جاذبه خاص و معینی ندارند، جمعیت رونق گردشگری را به همراه دارد.

• مغفول ماندن ظرفیت های گردشگری در سبزوار

ظرفیت های گردشگری در شهرستان سبزوار مغفول مانده است و این شهرستان از معبر نتوانسته به مقصد گردشگران تبدیل گردد. معاون استاندار و فرماندار ویژه شهرستان سبزوار نیز می گوید: مسافرانی که سالانه وارد سبزوار می شوند هدف گردشگری در این شهر را ندارند؛ زیرا قبل از شروع سفر مقصد خود را که عمدتا مشهد مقدس است، معین نموده اند.

احمد برادران با بیان این که در ایام پرتردد عبور خودرو از محورهای سبزوار تا 52 هزار خودرو در روز می رسد، می افزاید: موقعیت جغرافیایی سبزوار در جهت جاده تهران- مشهد که سالانه حدود 20 میلیون زائر امام رضا(ع) از این جهت رفت وآمد دارند و بهره مندی از امکانات فرودگاهی و راه آهن ظرفیت مناسبی برای جذب گردشگر در این شهرستان است. به گفته وی، با وجود ارتقای زیرساخت ها و معرفی ظرفیت ها، این شهرستان در چند سال اخیر همچنان معبر گردشگران بوده و نتوانسته به یک مقصد برای گردشگران تبدیل گردد.

• نقش شهروندان در جذب گردشگر

محمودرضا سلیمانی کارشناس میراث فرهنگی با بیان این که گردشگر باید اثر تاریخی را بشناسد و از جنبه فرهنگی و ارزش ها باید مطلع گردد تا پی به ارزش بنا ببرد و برای مکان تاریخی وقت بگذارد، می گوید: زمان برای مسافر از هر چیزی باارزش تر است، بنابراین باید این بهانه را به مسافر بدهیم که سبزوار را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب کند. وی ادامه می دهد: اقامتگاه های بوم گردی که از چند سال گذشته در شهرستان در حال ایجاد شدن است، به دادن این بهانه به گردشگر یاری می نماید. سلیمانی معتقد است دغدغه گردشگری که امروز در بین مردم ایجاد شده، برگرفته از بوم گردی هاست. وی اضافه می نماید: طرح ها و ظرفیت هایی که در سبزوار ایجاد شده است نباید در همین حد بماند. سبزوار در شروع یک راه بزرگ است که قطعا به آن خواهد رسید.

سلیمانی معتقد است یکی از علت هایی که گردشگری به عنوان اولویت در سبزوار مطرح نیست این است که سبزوار دارای اقتصاد صنعتی یعنی اقتصاد مبنی بر گردش پول است و هنوز اقتصاد را در پول و ریال می بینیم. تا زمانی که مردم معنا و لذت اقتصاد فرهنگی را درک ننمایند، گردشگری در سبزوار اولویت نمی گردد؛ زیرا مسئولان نیز از چیزهایی صحبت می نمایند که مردم به آنها اشاره می نمایند.

این پژوهشگر تاریخی می گوید: باید عزم راسخی برای دگرگونی و تغییر ذائقه مالی در سبزوار ایجاد گردد و اقتصاد صرفا پولی به اقتصاد فرهنگی تبدیل گردد و تعامل و تعدیلی در این میان ایجاد گردد. ریشه و بنیان گردشگری در اقتصاد فرهنگی است. اقتصاد فرهنگی به معنی خلاقیت، رشد فکری، کوشش، صمیمیت، تعامل، اخلاق و آداب و رسوم است.

سلیمانی با تاکید بر این که تا زمانی این تعدیل انجام نگردد، گردشگری در این شهرستان تبدیل به اولویت نخواهد شد، می افزاید: بیشتر از میزان گردشگری که وارد سبزوار می گردد، در این شهرستان زیرساخت وجود دارد. گردشگران همراه با خود زیرساخت ها را فراهم می نمایند. در واقع زیرساخت ها برای کسانی است که سبزوار را به عنوان گذر نگاه می نمایند؛ زیرا گردشگر خود در توسعه زیرساخت ها و همچنین آثار نقش دارد. وی تاکید نمود: هرگاه میزان گردشگر در سبزوار از 50 و 70 درصد افزایش یافت باید یک پله در ساخت زیرساخت ها قدم برداشته گردد و باید توجه داشت که هر شهروند سبزواری در تبدیل گذر به مقصد سبزوار نقش بسزایی دارد.