مستند مهین؛ زنی که قاتل زنجیره ای بود

به گزارش مجله پریها، فارغ از اینکه مهین تنها زن قاتل زنجیره ای در ایران شناخته می گردد، موضوع پرونده او زمان خاصی را شامل نمی گردد و ممکن است در هر برهه چنین اتفاقی برای هر کسی بیفتد.

مستند مهین؛ زنی که قاتل زنجیره ای بود

تینا جلالی| موضوع مستند مهین بر اساس واقعیت و ماجرای تنها زن قاتل سریالی کشورمان است. داستان این فیلم درباره مهین قدیری، زنی 32 ساله است که در فاصله سال های 88 و 89 در کمتر از 6 ماه مرتکب 5 قتل پیوسته در قزوین می گردد و همین موضوع تبعات زیادی را به همراه دارد و باعث نگرانی و تشویش اذهان عمومی می گردد.

قاتل در این فیلم به وضوح به ابعاد قتل هایی که انجام داده، اعتراف می نماید و چگونگی به وقوع پیوستن آن به صورت تکان دهنده ای برای مخاطب تشریح می گردد. کارگردان در این فیلم با در کنار هم قرار دادن تصاویر و فیلم های آرشیوی هم چگونگی اتفاقات اتفاق افتاده را برای مخاطب تشریح می نماید و هم به بازسازی فضا روی می آورد و برای مخاطب قصه تلخ تعریف می نماید.

با اینکه کارگردان معتقد است در این فیلم با شیوه ای کاملا بی طرفانه، ویژگی های شخصیت مهین و ابعاد پرونده را مورد آنالیز قرار داده و مجموعه اتفاقات اتفاق افتاده را به صورت مستند برای مخاطب بازگو می نماید، اما فیلم جنبه های هشداری و مطلعی بخشی خوبی برای مخاطب دارد. مطلعی بخشی از این جهت که اگر در موقعیتی مشابه قرار بگیریم یا خودمان مقتول می شویم یا قاتل.

این فیلم مستند ضمن اینکه رتبه دوم برترین فیلم از نگاه تماشاگران را از جشنواره سینما حقیقت سال گذشته کسب کرد در جشنواره جهانی فجر سال جاری هم به نمایش درآمد و 3 جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین دستاورد های هنری از هفتمین جشنواره بین المللی فیلم شهر که تابستان سال جاری برگزار گردید را هم نصیب خود کرد. به بهانه نمایش این فیلم در گروه سینمایی هنر و تجربه با محمدحسین حیدری، کارگردان این فیلم مستند گفت وگویی انجام دادیم که از نظر می گذرانید.

شما کار در سینما را با تدوین و صداگذاری آغاز کردید و در ادامه به جرگه فیلمسازان پیوستید. چرا ترجیح دادید اولین فیلم مستند بلندتان جنایی باشد؟

وقتی کار تدوین و صداگذاری را آغاز کردم، تصمیم نداشتم که فقط در این حرفه کار کنم. هدفم فیلمسازی بود و کار کردن روی موضوعاتی که همواره دغدغه ام بوده است. موضوعات و ناهنجاری های اجتماعی برای من همواره دغدغه بوده و هست. جنایت هم بخشی از همین رخداد های جامعه است. اساسا یکی از علایق من ژانر جنایی است و پرداختن به موضوعاتی که ذیل آن واقع شده است.

در این فضا بیشتر دوست دارید، کار کنید؟

دوست دارم از قشری حرف بزنم که خودم جزو این قشر هستم. آدم های معمولی از طبقه متوسط. چنین اتفاق هایی بیشتر در میان آدم های قشر متوسط یا متوسط رو به پایین رخ می دهد؛ مردمی که جنس زندگی شان تقریبا برای همه قابل لمس است. البته حرف زدن از این قشر به این معنی نیست که به آن ها ترحم کنیم. برای این است که حوادث پیرامون این آدم ها تغییری کند، اتفاقی برای آن ها بیفتد و حرکتی در جهت بهبود اوضاع آن ها انجام گردد.

از آنجا که قتل های سریالی بار دراماتیک بالایی دارند آیا همین ویژگی باعث شد، روایت پرونده مهین قدیری را به عهده بگیرید؟ از میان قتل ها حق انتخاب داشتید؟

قتل های سریالی برای من جذاب تر بود، چون این قاتل ها، شخصیت های پیچیده تری دارند. چون خیلی از قتل ها در یک حادثه و اتفاق پیش بینی نشده، رخ می دهد یا ممکن است از عصبانیت ناشی گردد، اما در قتل های سریالی اینگونه نیست و قضیه کاملا فرق می نماید.

قاتل برای قتل ها نقشه می کشد چطور آدم ها را پیدا کند و چگونه به زندگی شان سرانجام دهد و چطور از صحنه فرار کند. در همه جهان اکثر قربانیان قتل های سریالی یا بچه ها هستند یا زنان. برای کاراکتر داستان ما هم وضع همین گونه بود. قربانیان مهین قدیری تقریبا همه زن هستند. حتی می توانیم بگوییم به نوعی خودش و بچه هایش هم قربانی می شوند.

آیا داستان این قتل را در جراید شنیده بودید که نسبت به آن کنجکاو شوید؟

وقتی این قتل های زنجیره ای در قزوین رخ می داد، من در آن شهر دانشجو بودم.

یعنی از نزدیک موضوع را درک می کردید؟

بله. از نزدیک در جریان این موضوع و حواشی این ماجرا قرار داشتم و اتفاقات آن را دنبال می کردم. تا سال 94 که به مهدی مطهر (تهیه نماینده فیلم) پیشنهاد دادم، مجموعه ای را با هم در خصوص قتل های سریالی کار کنیم. از میان پرونده های مختلف 5 قاتل را انتخاب کردیم که یکی از پرونده ها مربوط به مهین بود.

البته از اول قرار بود پرونده قاتل دیگری را آنالیز کنیم، اما از آنجا که اتفاق مهین از نظر زمانی نزدیک تر و به روز تر بود، احتمال اینکه تصویر واقعی از خود مهین نشان دهیم ممکن تر بود و ما می توانستیم با کسانی که درگیر پرونده و ماجرا بودند، صحبت کنیم و به آن ها دسترسی داشته باشیم.

فارغ از اینکه مهین تنها زن قاتل زنجیره ای در ایران شناخته می گردد، موضوع پرونده او زمان خاصی را شامل نمی گردد و ممکن است در هر برهه چنین اتفاقی برای هر کسی بیفتد.

اتفاقات مربوط به پرونده مهین در سال 87 رخ می دهد. پرونده اینچنینی نزدیک تر به این سال ها وجود نداشت؟

پرونده های قتل سریالی دیگری بود، اما از میان سوژه هایی که آنالیز کردیم این پرونده برای ما جذاب تر بود.

با توجه به اینکه در جریان این اتفاق قرار داشتید، وقتی بنا شد این فیلم را بسازید به عنوان فیلمساز چه دیدگاهی نسبت به مهین داشتید؟

من مهین قدیری را از نزدیک ندیدم، اما معتقدم یک سری آدم ها به خاطر تصمیمات غلط در این موقعیت قرار می گیرند. یک سری اتفاقات بر اساس شرایط به آن ها تحمیل می گردد و آن ها دچار چنین اختلالاتی می شوند. عقیده من به عنوان فیلمساز این است که بدانم رفتار من به عنوان یک انسان یا هم محله ای یا یک دوست چقدر روی آدم ها تاثیرگذار است. یک بوق ممتد ماشین ممکن است آدم ها را عصبی کند و تاثیر نامطلوب بر افراد بگذارد.

ما حواسمان نیست و به این چیز های کوچک اصلا توجه نداریم که یک لبخند کوچک به یک نفر ممکن است، زندگی او را تغییر دهد. همه آدم ها درجه تحمل بالایی ندارند و هر کسی نقطه ضعفی دارد. اگر همه تحمل بالایی می داشتند و شرایط ایده آلی بود، ما در مدینه فاضله زندگی می کردیم.

باید حواسمان به رفتار های خودمان و به محیط اطرافمان باشد. احتیاج نیست کار خاصی بکنیم؛ یک لبخند ساده تاثیرگذاری زیادی دارد. من به عنوان فیلمساز می گویم، مجموعه ای از اتفاقات باعث شد مهین در این شرایط قرار بگیرد.

برای روایت فیلم چقدر به اصل واقعه وفادار بودید و چقدر از تخیلات خود برای جذاب تر شدن استفاده کردید؟

نمی توان تخیل کارگردان را از فیلم حذف کرد. اما تمام صحنه ها را مطابق با اتفاقاتی که برای مهین افتاده بود، انتخاب کردیم. برای من بسیار مهم بود که به داستان مهین وفادار باشم ولی این اتفاق را در قالب تصویری ارایه دهم که مخاطب را درگیر کند.

در یک سری از صحنه ها با استفاده از تحقیقات و اطلاعات به دست آمده، نکاتی را اضافه کردیم که تاکید می کنم این نکات اضافه جدا از تحقیقات نیست. اینکه مهین چگونه فکر می نموده، در صحنه وقوع جرم چه احوالاتی داشته و در چه موقعیتی با مقتول قرار می گرفته کاملا مطابق با اطلاعات و تحقیقات ما بازسازی شده است.

اصلا و ابدا شخص اضافه ای به داستان مهین وارد نکردیم. آدم های این فیلم اشخاص و کارشناسان درگیر پرونده مهین بوده اند. ما از سال 94 درگیر این فیلم مستند بودیم و روی این پروژه تحقیق می کردیم. برای رسیدن به اطلاعات لازم باید به ما اعتماد می شد که بدانند نمی خواهیم از پرونده سوءاستفاده کنیم به همین دلیل مراحل زیادی را طی کردیم.

از ابتدا و هنگام فیلمبرداری و دکوپاژ، لحظات سنگین و تکان دهنده در فیلم مدنظرتان بود؟ انگار محتاطانه از خشونت فاصله گرفتید.

به نکته مهمی اشاره کردید. خاصیت موضوع همین است؛ وقتی ما این داستان را برای روایت انتخاب و در این فضا کار می کنیم، تبعات آن لطیف نیست. البته که مهین قتل های تکان دهنده ای انجام نمی دهد که به طرز وحشتناکی رخ دهد البته به غیر از قتل آخرش، اما در دکوپاژ رعایت حال مخاطب را کردیم و صحنه ها را به گونه ای نشان دادیم که فضا خشن نباشد. فاصله ما با قتل ها کاملا از دور است و اتفاقات را از دور نشان می دهیم.

به این معنی که با در نظر دریافت شرایط خودتان را محدود کردید.

بله. خود موضوع قتل برای روایت فیلم اهمیت زیادی داشت. ضمن اینکه نظر گروه ساخت فیلم این بود که صحنه ها را به گونه ای نشان دهیم که ویژگی های پخش برای مدیوم تلویزیون را هم داشته باشد تا به واسطه پخش این فیلم مطلع سازی گردد و به مخاطبان هشدار دهیم. شاید اگر قرار بود نسخه سینمایی فیلم پخش گردد، صحنه ها خشن تر می شد.

در این فیلم مستند برای شکافتن ماجرای قتل با کارشناسان انتظامی زیادی که به صورت مستقیم با پرونده قتل مهین قدیری درگیر بودند، حرف زده می گردد ولی لابه لای آن ها حضور یک روانشناس خالی به نظر می رسد، چرا از نظر روانشناسی دلایل وقوع چنین جرمی در فیلم به تحلیل کشیده نمی گردد؟

البته در فیلم ما یک روانشناس وجود دارد که ایشان تنها شخصی است که در این پرونده با مهین صحبت نموده است. نوع ساختار فیلم مهین به گونه ای است که از کارشناسان درگیر پرونده استفاده شده است. ولی در بازسازی صحنه های اصلی که خود مهین هم حضور دارد از دلایل و ریشه های این قتل حرف زده می گردد یعنی در زیرلایه های فیلم به این موضوع اشاره می گردد.

هدف اصلی ما در فیلم این بود که چطور یک مادر به قاتل سریالی تبدیل می گردد. ما این معضل را نشان دادیم تا پیرامون این موضوع در جامعه حرف زده گردد. همین چند وقت پیش بود در کانون وکلا برای حقوقدانان فیلم نمایش داده شد.

در این جلسه فیلم مستند از نظر روانشناسی و جرم شناسی و لایه های دیگر فیلم به بحث گذاشته شد. داستان مهین لابه لای خبر های اتفاقات سال 88 گم شد. ما با ساخت این فیلم مستند، این موضوع را دوباره آنالیز کردیم.

در یکی از صحنه ها شما روی جزییات یک قتل (صاحبخانه مهین) ریز می شوید و مو به مو جزییات قتل را به مخاطب نشان می دهید ضمن اینکه مخاطب از تماشای این صحنه های دلخراش کلافه می گردد چه احتیاجی بود این صحنه قتل را نسبت به دیگر قتل ها بسط دهید؟

آن قتل اولین قتلی بود که مهین انجام می دهد. اگر جلوی آن قتل اول گرفته می شد، مهین آن قتل های دیگر را مرتکب نمی شد. دکوپاژ آن صحنه هم با تمام صحنه های دیگر فیلم فرق می نماید. برای اینکه آن اتفاق، آغاز داستان مهیب مهین است. مخلوطی از همه اتفاق هایی که برای او اتفاق افتاده است. تاکید ما هم بر همین است. ریز جزییات ها تمام کد هایی است که ما از آغاز داستان قتل های مهین قدیری ارایه می دهیم.

تصویری که از مهین در این فیلم نشان داده می گردد، خاکستری است. این تعمدی بود؟

کاملا. ما از ابتدا می خواستیم مهین را به مخاطب خاکستری نشان دهیم، نه سیاه. هدفمان این بود که نگاه انسانی به این موضوع داشته باشیم.

سوالی که برای من به وجود آمده این است که چرا شخصیت قاتل سریالی سیاه نباشد؟

برای اینکه اگر شخصیت قاتل را سیاه نشان می دادیم، قضاوت می شد. اینکه انگشت را به سمت متهم بگیری و به او بگویی متهمی که هنر نیست. ما می خواستیم داستان را به همان گونه ای که هست به مخاطب نشان دهیم. اینکه چطور آدم معمولی به قاتل سریالی تبدیل می گردد و ممکن است این اتفاق برای هر کسی از ما بیفتد. مهین قدیری از ما دور نیست.

این باعث می گردد که من قضاوت نکنم. من فقط اطلاعات می دهم. مخاطب این فیلم در برخی سکانس ها با او همدردی می نماید و جا هایی از او متنفر می گردد.

از گذشته مهین زیاد در فیلم صحبت نمی گردد.

حرف شما درست است. اگر می خواستیم کنجکاوی بیشتری راجع به مهین داشته باشیم، راستا و خط اصلی قصه را گم می کردیم. ضمن اینکه معتقدم با این نوع روایت ما فضا را برای مخاطب باز کردیم. هدف ما این بود که مخاطب را به جست وجو وادار کنیم تا پیرامون موضوع این فیلم تحقیق کند، با دیگران حرف بزند تا اطلاعات کسب کند.

به نوعی جریان سازی کنید.

بله. به عنوان نمونه، برای فرزندان مجرم قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ آیا هیچ تمهیدی برای نجات این آدم ها اندیشیده شده است؟ برای آینده این فرزندان چه کار می توانیم بکنیم؟ این افراد جامعه از نظر آسیب های اجتماعی و فشار های محیطی، اولین کسانی هستند که اذیت می شوند. آن ها جزیی از جامعه ما هستند.

گناهی که پدر و مادر آن ها انجام داده و می دهند را نباید به پای آن ها نوشت. آن ها حق دارند در جامعه و فضای سالم زندگی نمایند. برگردم به سوال شما که چرا چهره مهین را سیاه نشان ندادیم؛ ما نمی خواستیم این سیاهی که به هر دلیلی در شخصیت پدر و مادر است بر بچه ها تاثیر بگذارد. می خواستیم برای بچه ها اتفاق بهتری بیفتد. ما مادر را به این دلایل سیاه نشان ندادیم.

سوالی که برای من در طول فیلم به وجود آمده بود این است چرا از بازیگران چهره جای برخی شخصیت ها استفاده نکردید؟

برای ما مهم بود از بازیگرانی در این فیلم بهره ببریم که این قضیه را لمس نموده اند و مهین را می شناسند و خودشان هم علاقه داشته باشند، اما واقعیتش را بخواهید برای بازیگران شناخته شده بودجه بالایی هم نداشتیم البته که اعظم عرفانی این نقش را به خوبی ایفا نموده است.

در ساخت فیلم مهین آنچه هدفمان بود، این بود که بازسازی ها شبیه فیلم آرشیوی نباشد و جدای از آن قرار بگیرد. دلمان می خواست آنقدر داستانمان را برای مخاطب خوب روایت کنیم که این دو یعنی بخش فیلم های آرشیوی و بازسازی با وجود تفاوتی که با هم دارند از هم تمییز داده نگردد.

با تمام این صحبت ها تجربه ساخت فیلم در ژانر وحشت برای شما باید جالب باشد، موافقید؟

ترس اینکه محیط و شرایط تو را به ترس وادار کند برای من مهم است. من دوست دارم در این فضا کار کنم. خیلی به تکان های مفرط دوربین برای القای ترس اعتقادی ندارم. دلم می خواهد التهاب در فضا باشد و مخاطب را بگیرد.

به نظر می رسد، فیلم پتانسیل جذب مخاطب را دارد به شرط اینکه معرفی خوبی از آن به عمل بیاید. به نظر شما آیا فیلم در گروه هنر و تجربه به خوبی نشان داده می گردد؟

خیلی خوب است که گروه سینمایی هنر و تجربه فضایی را برای دیدن فیلم های مستند فراهم نموده، اما همین کافی نیست و فیلم ها باید بیشتر دیده شوند. منظورم این است که فقط اکران کافی نیست و باید برای دیده شدن فیلم ها هم کاری نمایند و دامنه تبلیغات خودشان را برای جذب مخاطبان بیشتر گسترش بدهند.

در آخر از دوستانمان در قوه قضاییه نهایت تشکر را داریم که دسترسی ما را به تصاویر و پرونده مهین امکان پذیر کردند و البته نوید یک همکاری طولانی مدت را به ما و سایر فیلمسازان داده اند.

منبع: فرادید
انتشار: 17 آبان 1398 بروزرسانی: 27 آذر 1400 گردآورنده: pariha.com شناسه مطلب: 2885

به "مستند مهین؛ زنی که قاتل زنجیره ای بود" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "مستند مهین؛ زنی که قاتل زنجیره ای بود"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید